Viên chức Trung tâm Kiểm soát bệnh tật khám cho bệnh nhân tâm thần tại xóm Lũng Luông, xã Hạnh Phúc, huyện Quảng Hoà.

Tính đến ngày 24/10/2024, trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có 1.264 bệnh nhân tâm thần phân liệt, 653 động kinh, được quản lý bằng mã số địa phương theo huyện, xã. Có 57/161 trạm y tế xã (6/10 huyện, thành phố ) thực hiện quản lý, điều trị  bệnh nhân tâm thần phân liệt, động kinh tại trạm y tế từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế; cấp thuốc điều trị cho 198 người bệnh tâm thần và động kinh tại Trạm Y tế xã (gồm các huyện Hà Quảng, Hòa An, Quảng Hòa, Nguyên Bình, Trùng Khánh, Thạch An). Tỷ lệ Trạm Y tế xã, phường, thị trấn thực hiện quản lý cấp thuốc điều trị cho người bệnh tâm thần phân liệt và động kinh từ nguồn bảo hiểm y tế đạt 35,4% (57/60 xã có thuốc, chỉ tiêu giao là 60%). Năm 2024, toàn tỉnh có 127/161 xã ký hợp đồng với bảo hiểm y tế cấp thuốc điều trị cho bệnh nhân tâm thần, động kinh...

Thực hiện Quyết định số 155/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 – 2025 Ngành Ytế tỉnh Cao Bằng đã chỉ đạo Trung tâm Y tế các huyện ký phụ lục hợp đồng với cơ quan Bảo hiểm xã hội để đưa người bệnh  tâm thần phân liệt và động kinh về quản lý, điều trị tại trạm y tế xã. Đồng thời chỉ đạo tuyến huyện cử 12 bác sỹ và 19 điều dưỡng đi đào tạo kiến thức cơ bản tại Bệnh viện Tâm thần trung ương I, trong năm 2022, nhằm từng bước đáp ứng nhiệm vụ theo hướng dẫn tại Thông tư số 17/2022/TT-BYT ngày 30/12/2022 của Bộ Y tế về việc Quy định nhiệm vụ khám bệnh, chữa bệnh tâm thần của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Đến nay  hầu hết các huyện đều đã có cán bộ y tế có kiến thức cơ bản có thể thực hiện khám, điều chỉnh thuốc cho người bệnh khi được đưa về quản lý điều trị tại trạm y tế xã, thay vì trước đây mỗi khi có người bệnh không ổn định đều phải đưa về tuyến tỉnh để thăm khám và chỉ định lại phác đồ điều trị.

Có thể nói rằng công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ tâm thần công đồng tại tỉnh Cao Bằng đã dần nâng cao hiệu quả, trên cơ sở nền tảng hỗ trợ  thực hiện từ Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG ) giai đoạn trước 2015, tỉnh Cao Bằng đã triển khai tới 100% huyện, thành phố, xã, phường với mục tiêu phát hiện sớm quản lý, phục hồi chức năng cấp phát thuốc tại cộng đồng đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt và động kinh. Từ giai đoạn 2016-2020 thực hiện Chương trình mục tiêu Y tế dân số nhằm duy chì và bảo vệ thành quả của CTMTQG công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ tâm thần đã được chuyển dần sang nguồn ngân sách địa phương và bảo hiểm y tế. Hơn 20 năm qua, công tác  này đã được xây dựng và duy trì mạng lưới tại 100% các xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh và được thực hiện lồng ghép vào hoạt động chăm sóc sức khỏe ban đầu của các trạm y tế, góp phần phát hiện sớm, điều trị kịp thời cho người bệnh ngay từ giai đoạn đầu. Để người bệnh được chăm sóc sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng, làm giảm hành vi nguy hại, tàn phế cho bệnh nhân tâm thần phân liệt và động kinh.

Các hoạt động chăm sóc người bệnh được thực hiện như truyền thông về chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng; tập huấn những khái niệm cơ bản về sức khỏe tâm thần; bệnh tâm thần phân liệt, bệnh động kinh, bệnh trầm cảm; những biểu hiện triệu chứng ban đầu của bệnh; cách chăm sóc bệnh nhân tâm thần tại cộng đồng, công tác quản lý, điều trị ngoại trú bệnh nhân tâm thần ở tuyến cơ sở. Tăng cường giám sát, bệnh nhân điều trị ngoại trú ở cộng đồng, cấp phát thuốc điều trị. Cung cấp các tài liệu tuyên truyền về các bệnh tâm thần thường gặp, cách chăm sóc hỗ trợ giúp người bệnh tái hòa nhập cộng đồng, đồng thời giúp cho người dân hiểu biết về sức khỏe tâm thần, xóa bỏ mặc cảm định kiến trong cộng đồng đối với người bệnh.

TS.BS Cao Văn Tuân - Trưởng phòng Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Tâm thân Trung ương 1 thăm khám cho bệnh nhân Hoàng Văn Bảo, 48 tuổi ở xóm Đồng Mây, xã Lương Can, huyện Hà Quảng.

Theo kết quả kiểm tra giám sát của Sở Y tế Cao Bằng về công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm và các rối loạn tâm thần nhân ngày tâm thần thế giới 10/10/2024 tại Hạnh phúc và Phúc Sen huyện Quảng Hoà

Bác sỹ Nông Văn Ván - Trưởng trạm, Trạm Y tế xã Hạnh phúc cho biết:  Đã hơn 20 năm nay, ông Phan Văn Cộng, 60 tuổi, ở xóm Lũng Luông, xã Hạnh Phúc, huyện Quảng Hoà mắc bệnh tâm thần phân liệt, sống nhờ vào sự chăm sóc của gia đình. Trước đây, cứ đều đặn mỗi năm 2 lần, ông vào điều trị tại Bệnh viện đa khoa huyện Quảng Hoà, nhưng những năm gần đây được chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng thì ông được khám bệnh, theo dõi, cấp thuốc tại nhà, bệnh tình của ông cũng có phần ổn định.

Hiện nay, trên địa bàn xã Hạnh phúc có 21 bệnh nhân tâm thần đang được theo dõi sức khỏe, tái khám và cấp phát thuốc định kỳ hàng tháng tại Trạm Y tế xã. Hàng tháng, viên chức Trạm Y tế đã trực tiếp nhắc nhở người thân trong gia đình người bệnh tâm thần đến lĩnh thuốc uống đều đặn, tư vấn chế độ chăm sóc, động viên người bệnh yên tâm điều trị. Tuyên truyền cho người dân quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ, không xa lánh, kỳ thị người bệnh, thường xuyên thăm hỏi, động viên để người bệnh mau bình phục và sớm hòa nhập cộng đồng. Để thực hiện tốt chương trình chăm sóc sức và bảo vệ sức khỏe tâm thần tại cộng đồng, Trạm y tế đã tập trung tuyên truyền nâng cao ý thức đến người bệnh và gia đình họ; Phối hợp với các thôn, xóm, cộng tác viên thực hiện rà soát để phát hiện các đối tượng bị bệnh tâm thần, nhằm kịp thời tư vấn, điều trị.

Tại huyện Quảng Hoà, hiện đang quản lý 272 bệnh nhân mắc bệnh tâm thần tại cộng đồng. Tất cả các bệnh nhân trên đều được Trung tâm Y tế huyện lập hồ sơ quản lý, theo dõi tại gia đình, kiểm tra sức khỏe, nhắc nhở uống thuốc, hướng dẫn các liệu pháp điều trị… Nhiều bệnh nhân tiến triển tốt, không phải đi viện mà chăm sóc tại cộng đồng.

Bác sĩ Nông Văn Băng, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Quảng Hoà cho biết: Công tác chăm sóc và bảo vệ  sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng, nhằm phát hiện, quản lý và chăm sóc người  bệnh, đưa bệnh nhân vào quản lý, điều trị tại trạm y tế xã đã thực hiện ngày một  hiệu quả hơn trong công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu. Số bệnh nhân tái hào nhập cộng đồng tăng lên, hàng năm Trung tâm y tế huyện mở các lớp đào tạo, tập huấn kiến thức chăm sóc sức khỏe tâm thần và chương trình tâm thần cộng đồng cho các Trạm Y tế, đồng thời đẩy mạnh hoạt động giáo dục truyền thông về sức khỏe tâm thần, tránh tư tưởng phân biệt đối xử với người bệnh.

Những người mắc bệnh tâm thần đều được hưởng các chế độ chính sách xã hội, như: Bảo hiểm y tế, trợ cấp xã hội và được theo dõi khám chữa bệnh, cấp phát thuốc miễn phí. Người bệnh được bà con trong xóm, gia đình và cộng đồng quan tâm chia sẻ, động viên. Ban Chỉ đạo sức khỏe nhân dân của xã phối hợp với y tế, các đoàn thể quan tâm, động viên người bệnh, gia đình người bệnh, giúp họ  yên tâm điều trị, để sớm bình phục sức khỏe hoà nhập cộng đồng. Một số bệnh nhân có tiến triển tốt, hồi phục sức khỏe ổn định, đã biết tự chăm sóc bản thân, biết giúp đỡ gia đình những công việc ở nhà...

Bệnh tâm thần phân liệt; Động kinh làm giảm sút khả năng lao động, học tập, làm đảo lộn sinh hoạt của các thành viên trong gia đình và tổn hại cả về kinh tế. Vì vậy, để làm tốt công tác chăm sóc và bảo vệ  sức khỏe tâm thần tại cộng đồng, bên cạnh sự nỗ lực của Ngành Y tế thì vai trò của gia đình, cộng đồng xã hội rất quan trọng. Đối với gia đình, cần phát hiện sớm những thay đổi bất thường, đưa người bệnh đến các cơ sở y tế để được tư vấn, giúp đỡ, điều trị kịp thời. Cho người bệnh uống thuốc đều, đúng liều lượng theo chỉ định của thầy thuốc. Bên cạnh đó, cộng đồng xã hội không nên phân biệt đối xử, xa lánh, kỳ thị đối với người bệnh… góp phần thực hiện tốt công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Ngọc Anh