Ngoài hiện tượng mất nước, trẻ bị tiêu chảy kéo dài còn dẫn tới biến chứng chán ăn, bỏ ăn, dần dần suy dinh dưỡng và kiệt sức.

Tiêu chảy là gì?

Trẻ bị tiêu chảy khi trong phân có nhiều nước hơn bình thường, hoặc đi tiêu trên 3 lần/ngày. Tiêu chảy là cách cơ thể tự loại bỏ vi trùng và hầu hết các đợt tiêu chảy ở trẻ em sẽ kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có thể xảy ra kèm theo sốt, buồn nôn và nôn, chuột rút và thậm chí phát ban.

Nguyên nhân trẻ bị tiêu chảy

Nhiễm trùng đường ruột:

Có nhiều loại vi trùng được xem là tác nhân khiến đường ruột của trẻ bị nhiễm trùng.

Vi rút: Viêm dạ dày ruột do vi rút là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, thường gây ra hiện tượng tiêu chảy, buồn nôn và nôn; các triệu chứng thường kéo dài vài ngày và bệnh nhi (đặc biệt là trẻ sơ sinh) dễ bị mất nước do không bổ sung đủ chất lỏng cho cơ thể.

Vi khuẩn: Nhiều loại vi khuẩn có khả năng gây ra tình trạng tiêu chảy ở trẻ em, chẳng hạn như E.coli, Salmonella, Campylobacter, Shigella… Chúng thường xâm nhập hệ tiêu hóa sau khi trẻ bị ngộ độc thực phẩm, khiến trẻ đi ngoài phân lỏng và nôn mửa trong vòng vài giờ sau khi bị nhiễm.

Ký sinh trùng: Các loại ký sinh trùng cũng được xem là một trong những nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ em.

Bên cạnh ba tác nhân kể trên, đôi khi trẻ em bị tiêu chảy là do: Có chế độ ăn nhiều đường (ăn nhiều đồ ngọt, uống nhiều nước trái cây đóng hộp…); Dị ứng thực phẩm; Không dung nạp lactose, fructose hoặc sucrose. Đang bị các vấn đề về ruột như bệnh celiac, viêm ruột, viêm dạ dày, viêm loét đại tràng…

Dấu hiệu tiêu chảy ở trẻ em

Biểu hiện thường thấy đầu tiên ở những trẻ bị tiêu chảy là những cơn đau bụng quặn thắt, sau đó là đi ngoài phân lỏng nhiều lần. Tình trạng này lặp đi lặp lại trong nhiều ngày (trung bình từ 3 - 5 ngày). Ngoài ra, trẻ còn gặp phải một số triệu chứng khác như: Sốt; mất cảm giác ngon miệng; buồn nôn, nôn nhiều lần; sụt cân; mất nước…

Những biến chứng khi trẻ bị tiêu chảy

Mất nước là một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Tiêu chảy nhẹ thường không gây mất nước đáng kể, nhưng tiêu chảy vừa hoặc nặng sẽ khiến trẻ mất nước nghiêm trọng. Tình trạng này rất nguy hiểm, có thể gây ra co giật, tổn thương não, thậm chí tử vong.

Những biểu hiện cho thấy trẻ bị mất nước nghiêm trọng là: Chóng mặt và choáng váng; miệng khô; không đi tiểu trong vòng 4 - 6 giờ ở trẻ nhỏ hoặc 6 - 8 giờ ở trẻ lớn; nước tiểu vàng sẫm; mắt sâu hơn bình thường; ít hoặc không có nước mắt khi khóc; da khô… Ngoài hiện tượng mất nước, trẻ bị tiêu chảy kéo dài còn dẫn tới biến chứng chán ăn, bỏ ăn, dần dần suy dinh dưỡng và kiệt sức.

Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảy

Cách điều trị tiêu chảy ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây nên tình trạng này.

Tiêu chảy do nhiễm trùng đường tiêu hóa

Tiêu chảy do vi rút sẽ tự khỏi. Trong khi đó, hầu hết trẻ em bị tiêu chảy do vi khuẩn cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Tiêu chảy do ký sinh trùng phải được điều trị bằng thuốc chống ký sinh trùng.

Tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa

Trẻ thường bị rối loạn tiêu hóa do ăn phải thức ăn lạ khiến cơ thể từ chối dung nạp, hoặc khi trẻ chuyển từ giai đoạn bú mẹ sang ăn dặm, từ chế độ ăn lỏng sang ăn đặc, trẻ bắt đầu đi mẫu giáo và chưa kịp thích nghi với chế độ ăn mới. Lúc này, phương pháp điều trị thích hợp là tập cho trẻ làm quen với thức ăn mới một cách từ từ, vừa tập vừa lắng nghe phản ứng cơ thể trẻ. Nếu thấy trẻ tiêu chảy sau khi ăn món nào, cần ngưng cho trẻ ăn và thử lại một thời gian sau đó.

Tiêu chảy do dị ứng thực phẩm

Nếu trẻ bị dị ứng thực phẩm, cần tránh cho trẻ ăn những thực phẩm gây dị ứng. Để xác định trẻ dị ứng với loại thực phẩm nào, bạn hãy ghi nhật ký về những gì bé ăn, uống cũng như thói quen đi tiêu của trẻ. Một số loại thực phẩm dễ gây dị ứng ở trẻ là trứng, hải sản, sữa bò, đậu phộng, đậu nành…

Tiêu chảy do bệnh viêm ruột

Với những trẻ bị bệnh viêm ruột và viêm loét đại tràng, phương pháp điều trị sẽ là kê toa thuốc, phẫu thuật và điều chỉnh chế độ ăn của trẻ.

Tiêu chảy do không dung nạp lactose, fructose hoặc sucrose

Trong trường hợp trẻ không dung nạp được lactose, là một loại đường có trong sữa và các sản phẩm từ sữa, được tạo thành từ hai loại đường đơn giản hơn là glucose và galactose. Do vậy, cần giảm hoặc tránh các loại thực phẩm, đồ uống làm từ sữa (như sữa tươi, sữa chua, phô mai, bánh ngọt, kem…). Bạn có thể cho trẻ uống các loại sữa hạt thay thế (sữa đậu nành, sữa hạnh nhân, sữa hạt điều…) để ngăn ngừa nguy cơ thiếu canxi ở trẻ. Nếu con bạn không dung nạp đường fructose hoặc sucrose, cần giảm hoặc tránh các loại thực phẩm, đồ uống có chứa các loại đường này.

Đức Giang (T/h)