Tiêm vắc xin phòng dại là biện pháp ngăn ngừa bệnh dại hiệu quả nhất. Ảnh: Trọng Thụ
Theo báo cáo từ hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm Bộ Y tế, trong 6 tháng đầu năm 2025, đến ngày 05/6/2025 cả nước đã ghi nhận 42 trường hợp nghi dại và tử vong do bệnh dại tại 19 tỉnh, thành phố. Nguyên nhân chủ yếu là những người bị động vật nghi dại (chó, mèo....) cắn nhưng chủ quan không đi tiêm phòng vắc xin phòng dại kịp thời dẫn đến tử vong.
Tại tỉnh Cao Bằng, đến hết tháng 5/2025, toàn tỉnh có tổng số 2.470 trường hợp tiêm vắc xin phòng bệnh dại. Trong đó có 777 trường hợp dưới 15 tuổi; 1.693 trường hợp từ 15 tuổi trở lên; 129 trường hợp được chỉ định dùng huyết thanh kháng dại. Đặc biệt, có 1 trường hợp tử vong tại xóm Lũng Rị, xã Quảng Lâm vào tháng 3/2025. Nguyên nhân bệnh nhân tử vong là do bị chó cắn, vết thương không được xử lý đúng cách, không được tiêm phòng dại, không được tiêm phòng uốn ván.
Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), hiện nay công tác quản lý đàn chó, mèo ở một số địa phương còn lỏng lẻo; tỷ tiêm vắc xin phòng dại trên động vật còn thấp, chỉ đạt gần 50% tổng đàn chó, mèo; có nơi chỉ đạt ~10%. Trong khi đó, chương trình Quốc gia phòng, chống bệnh dại, giai đoạn 2022-2030 ban hành kèm theo Quyết định số 2151/QĐ-TTg ngày 21/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ quy định tiêm vắc xin dại cho 70% tổng đàn chó, mèo nuôi trong giai đoạn 2022-2025. Chính vì thế, trong thời gian tới, nguy cơ lây nhiễm bệnh dại từ động vật sang người vẫn tiếp tục diễn ra do tỷ lệ tiêm vắc xin phòng dại trên tổng đàn chó, mèo còn thấp, công tác quản lý đàn chó, mèo còn hạn chế.
Tiêm phòng dại ở vật nuôi là cách duy nhất để ngăn chặn con đường lây truyền bệnh dại.
Bệnh dại hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên hoàn toàn có thể phòng tránh được. Nguyên nhân chủ yếu gây tử vong do dại trên người là do người bị động vật nghi dại cắn không tiêm phòng huyết thanh kháng dại và không tiêm vắc xin phòng dại hoặc tiêm muộn, tiêm không đủ liều, không đúng chỉ định.
Bệnh dại nguy hiểm, nhưng có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vắc xin và huyết thanh kháng dại. Để chủ động phòng, chống bệnh dại, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
1. Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.
2. Chó, mèo khi thả ra đường phải được đeo rọ mõm. Cần báo ngay cho cơ quan chức năng khi phát hiện chó và động vật lên cơn dại hoặc nghi mắc bệnh dại trong khu vực ổ dịch.
3. Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo. Người bị chó, mèo cắn phải đi tiêm vắc xin phòng sớm và đầy đủ các mũi tiêm theo chỉ dẫn của bác sĩ.
4. Khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần:
+ Rửa ngay vết thương với xà phòng và nước sạch dưới vòi chảy liên tục trong thời gian khoảng 10 -15 phút, sau đó sát khuẩn bằng cồn 70 độ hoặc các chất sát khuẩn khác để làm giảm thiểu lượng vi rút dại tại vết cắn.
+ Không chà sát, không nặn máu để tránh tổn thương rộng hơn. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại. Sau đó cần đưa ngay người bị thương đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị càng sớm càng tốt.
+ Khi xử lý vết thương do bị động vật cắn cần chú ý: Không băng kín, không làm dập nát thêm vết thương hoặc làm tổn thương rộng hơn, tránh khâu kín ngay vết thương; Không chữa bệnh dại bằng Đông y hay thuốc Nam.
+ Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Việc khám và điều trị dự phòng dại bằng tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại phải được thực hiện càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau khi bị cắn. Tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh dại. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.
Lưu ý: Trong vòng 6 tháng sau tiêm vắc xin, người bệnh không sử dụng bất kỳ các loại đồ uống có cồn như: rượu, bia ... đặc biệt có một số thuốc gây ảnh hưởng đến quá trình hình thành kháng thể kháng vi rút dại của cơ thể, do trong thời gian này khi đi khám chữa bệnh cần báo cho bác sỹ biết việc mình đang tiêm vắc xin phòng dại.
Thủy Tiên