Sự xuất hiện những tinh thể urat là dấu hiệu cảnh báo bệnh gout. (Đồ họa: Thảo Vân)

Gout là một dạng viêm khớp xảy ra khi nồng độ acid uric trong máu tăng cao, dẫn đến sự hình thành các tinh thể urat tích tụ trong khớp. Các tinh thể này gây viêm, sưng và đau nhức dữ dội, thường bắt đầu ở khớp ngón chân cái, sau đó có thể lan đến các khớp khác như mắt cá chân, đầu gối, cổ tay...

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Acid uric là sản phẩm chuyển hóa của purin – một chất có trong nhiều loại thực phẩm như hải sản, thịt đỏ, nội tạng động vật, bia rượu… Khi cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc thận không đào thải kịp lượng acid uric này, nồng độ trong máu sẽ tăng cao, gây ra bệnh gout.

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều thực phẩm giàu purin, uống rượu bia thường xuyên.

Thừa cân, béo phì: Làm tăng sản xuất acid uric và giảm khả năng đào thải của thận.

Di truyền: Tiền sử gia đình mắc bệnh gout làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh lý nền: Như tăng huyết áp, suy thận, tiểu đường, rối loạn mỡ máu.

Dùng thuốc: Như thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị ung thư, một số loại kháng sinh...

Triệu chứng nhận biết

Gout thường khởi phát bằng các cơn đau khớp dữ dội, thường vào ban đêm hoặc sáng sớm. Triệu chứng đặc trưng:

Sưng, nóng, đỏ và đau nhức khớp, đặc biệt là khớp ngón chân cái.

Cơn đau thường kéo dài vài ngày, sau đó giảm dần nhưng dễ tái phát.

Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển mạn tính, hình thành các hạt tophi (tinh thể urat lắng đọng dưới da), biến dạng khớp, hạn chế vận động và thậm chí ảnh hưởng chức năng thận.

Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh gout

Gout là bệnh lý mãn tính, tuy không thể chữa khỏi hẳn nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh thay đổi thói quen sinh hoạt và tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị. Dưới đây là những biện pháp quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò then chốt trong phòng ngừa bệnh gout. Người bệnh nên hạn chế tối đa việc sử dụng các thực phẩm giàu purin như nội tạng động vật (gan, thận, lòng...), các loại thịt đỏ (bò, cừu...), hải sản (tôm, cua, cá biển...) vì đây là những nguồn cung cấp purin dồi dào. Bên cạnh đó, rượu bia và các loại nước ngọt có gas, nước ngọt đóng chai chứa fructose cũng là tác nhân làm tăng acid uric, cần tránh hoàn toàn hoặc sử dụng rất hạn chế.

Người bệnh cần tăng cường uống đủ nước mỗi ngày, tốt nhất là từ 2 đến 2,5 lít nước lọc. Việc cung cấp đủ nước giúp thận hoạt động tốt hơn, tăng khả năng đào thải acid uric qua nước tiểu, từ đó làm giảm nguy cơ hình thành tinh thể urat trong khớp.

Bổ sung rau xanh, hoa quả tươi và các loại ngũ cốc nguyên hạt vào chế độ ăn hằng ngày sẽ giúp cung cấp chất xơ, hỗ trợ chuyển hóa và giảm hấp thu purin từ thực phẩm. Một số loại quả như anh đào, dâu tây, việt quất cũng có tác dụng hỗ trợ giảm acid uric trong máu.

Duy trì cân nặng hợp lý là một yếu tố quan trọng. Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ mắc gout mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị bệnh. Người bệnh nên xây dựng lối sống năng động bằng cách tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập phù hợp như đi bộ, đạp xe, yoga hoặc bơi lội. Tránh tăng cân đột ngột hoặc giảm cân quá nhanh vì điều này có thể làm rối loạn chuyển hóa trong cơ thể.

Người bệnh cần thăm khám định kỳ và theo dõi nồng độ acid uric trong máu, đặc biệt nếu có tiền sử gout hoặc có người thân trong gia đình mắc bệnh. Khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm nguy cơ và kịp thời có hướng xử lý phù hợp.

Cuối cùng, cần tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị của bác sĩ. Không nên tự ý ngừng thuốc khi thấy triệu chứng thuyên giảm, cũng như không tự mua thuốc uống khi chưa có chỉ định chuyên môn. Việc điều trị bệnh gout cần theo dõi lâu dài, vừa kiểm soát cơn đau cấp, vừa ngăn ngừa các đợt tái phát và biến chứng về khớp, thận.

Gout là bệnh lý mạn tính có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, đây cũng là bệnh có thể kiểm soát hiệu quả bằng chế độ sinh hoạt lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý và tuân thủ điều trị. Mỗi người hãy chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp của mình từ hôm nay bằng những hành động thiết thực và khoa học.

Thảo Vân (S/t)