Viên chức Trung tâm Kiểm soát bệnh tật hướng dẫn bà con nhân dân xã Đức Hạnh (Bảo Lâm) cách chăm sóc sức khỏe mùa nắng nóng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, hàng năm, có khoảng 150.000 người chết do các bệnh có liên quan đến biến đổi khí hậu do nhiệt độ tăng quá cao như: bệnh đường hô hấp, tiêu chảy,... Sau đây là một số bệnh thường gặp trong mùa nắng nóng và cách phòng tránh.
Say nắng, say nóng, đột quỵ do nóng
Nguyên nhân chủ yếu là do phải tiếp xúc quá lâu hoặc làm việc trong môi trường nắng nóng, nhiệt độ cao hoặc cũng có thể do thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột. Triệu chứng điển hình là mệt mỏi, khát nước, hoa mắt, chóng mặt, tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp đánh trống ngực, chuột rút; ở mức độ nặng gây đau đầu dữ dội, khó thở tăng dần, cảm giác buồn nôn hoặc nôn, yếu hoặc liệt nửa người, co giật, ngất xỉu hoặc hôn mê, trụy tim mạch (tim đập nhanh, huyết áp tụt, …) và có thể tử vong.
Khi gặp vấn đề sức khỏe do nắng nóng, tùy theo mức độ biểu hiện mà người dân cần nhanh chóng áp dụng những biện pháp xử trí phù hợp như sau:
Mức độ nhẹ:
+ Chuyển ngay nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió.
+ Nới lỏng quần áo hoặc cởi bỏ bớt quần áo bên ngoài của nạn nhân. Sau đó, lau cơ thể nạn nhân bằng khăn mát hoặc có thể dội nước mát vào cơ thể nạn nhân rồi lau khô. Đặt khăn thấm nước mát hoặc nước đá tại các vị trí như vùng nách, vùng bẹn, hai bên cổ để giúp nhanh chóng giảm nhiệt độ cơ thể.
+ Nếu nạn nhân uống được nước, cho uống từng ngụm nhỏ nước mát. Tốt nhất là uống nước có bổ sung muối và khoáng chất như nước Oresol pha đúng liều lượng theo hướng dẫn sử dụng.
+ Nếu nạn nhân bị chuột rút, cần xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ bị chuột rút.
+ Lưu ý không để cho nhiều người vây quanh nạn nhân. Sau khoảng 10 - 15 phút các biểu hiện sẽ giảm dần.
Mức độ nặng:
Nếu nạn nhân có các biểu hiện ở mức độ nặng, cần gọi ngay cấp cứu hoặc nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Người dân lưu ý trong quá trình vận chuyển, thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.
Cảm nắng
Khi nhiệt độ lên đến 38 - 390C, hiện tượng thường hay gặp nhất là cảm nắng ở cả người lớn và trẻ em. Cơ thể bị mất nước nhiều vì tiết mồ hôi, thân nhiệt cơ thể không điều hòa được khi bị ánh nắng mặt trời gay gắt chiếu vào người.
Bên cạnh đó, trong những ngày nắng nóng, nhiều cơ quan, hộ gia đình mở điều hòa, quạt máy hết công suất để hạ nhiệt. Điều này dẫn đến chênh lệch nhiệt độ khá cao giữa môi trường trong phòng kín và ngoài đường (gần 150C). Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột khi bước từ trong phòng lạnh ra ngoài trời nắng có thể khiến người ta bị choáng, sốc nhiệt hoặc cảm nắng.
Bệnh về đường tiêu hóa
Khi nhiệt độ tăng cao, nắng nóng dài ngày khiến thực phẩm dễ bị ôi, thiu đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn tả, lỵ,… sinh sôi nảy nở và gây bệnh.
Bệnh về đường hô hấp
Khi thời tiết nắng nóng, việc chống nóng bằng cách bật quạt gió mạnh trực tiếp vào người hoặc để nhiệt độ điều hòa quá thấp có nguy cơ làm khô vùng hầu họng, các chất nhầy bảo vệ đường hô hấp bị khô, tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật gây bệnh xâm nhập và phát triển gây nên các bệnh đường hô hấp, đặc biệt là gây viêm amidan, viêm thanh quản, phế quản cấp tính, nặng hơn có thể gây viêm phổi. Uống nước đá lạnh trong những ngày nắng nóng cũng là nguyên nhân gây viêm họng, đặc biệt là ở trẻ em.
Để phòng tránh các bệnh trên, chúng ta không nên để nhiệt độ điều hòa quá thấp hay sử dụng quạt hướng thẳng vào người. Đồng thời hạn chế di chuyển từ trong phòng lạnh ra trời nóng quá nhiều trong ngày. Bổ sung nước đầy đủ trong ngày luôn là điều cần thiết trong mọi trường hợp.
Các bệnh truyền nhiễm
Thời tiết nắng nóng thường kèm theo mưa nhiều, là điều kiện thuận lợi cho các bệnh lý truyền nhiễm như sốt xuất huyết, tay chân miệng, thủy đậu… phát triển. Để phòng tránh bệnh truyền nhiễm, người dân nên dọn dẹp, phát quang bụi rậm, xử lý các vùng nước đọng hoặc nơi chứa nước phải đảm bảo không để cho lăng quăng phát triển. Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước, tập thể dục vừa phải, ngủ đủ giấc giữ sức đề kháng tốt cho cơ thể để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Bệnh về da
Tia tử ngoại và các bức xạ khác có trong ánh sáng mặt trời rất nguy hại, có thể gây một số bệnh về da như sạm da, lão hóa da, bỏng nắng, ung thư da và các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể... Trẻ em mùa nắng nóng thường mắc bệnh rôm, sảy, viêm da dị ứng gây ngứa.
Nắng nóng cũng là nguyên nhân khiến nồng độ ozon và một số chất ô nhiễm khác trong không khí tăng cao gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người, nắng nóng còn làm gia tăng các bệnh tai biến mạch máu não, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, thậm chí gây đột tử.
Một số bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, tay chân miệng,… cũng có thể gia tăng và gây dịch vào mùa nắng nóng.
Ảnh hưởng xấu đến người bệnh tim mạch
Thời tiết nắng nóng thường kèm theo sự mỏi mệt, huyết áp dễ tăng cao nếu người bệnh tiếp xúc đột ngột với không khí nóng sau khi ở phòng máy lạnh hoặc tắm bằng nước lạnh. Thoát mồ hôi nhiều cũng gây nên mất cân bằng điện giải, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tim mạch khiến tăng hoặc giảm huyết áp đột ngột, dễ dẫn đến nhồi máu cơ tim, trụy tim hoặc đột quỵ.
Cần nghỉ ngơi, bổ sung dưỡng chất đầy đủ, tránh các hoạt động ngoài trời trong các giờ nhiệt độ tăng cao, hạn chế ra đường nếu không thật sự cần thiết. Những người có bệnh tim phải sử dụng thuốc đều đặn theo đơn của bác sỹ, luôn mang theo người thuốc hạ huyết, hạn chế vận động khi trời nóng, mang mũ khi đi nắng, giảm các thức ăn nhiều mỡ và nên uống nhiều nước. Cẩn thận khi tắm nước lạnh, đặc biệt với người bị chứng co thắt mạch.
Dễ ngộ độc thực phẩm
Mùa nóng, nhiệt độ môi trường phù hợp cho các vi sinh vật gây hại dễ dàng phát triển trong thức ăn thường ngày. Nếu không bảo quản đúng cách, người sử dụng rất dễ bị ngộ độc tiêu hóa dẫn đến tiêu chảy, nôn ói, suy kiệt do mất nước… nhiều trường hợp còn có thể tử vong.
Vì vậy, người dân nên ăn chín, uống sôi, bảo quản các thực phẩm dễ ôi thiu trong tủ lạnh và sử dụng ngay sau khi chế biến, không để thực phẩm quá lâu ngoài môi trường nhiệt độ thường. Nếu có các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, sốt, mệt mỏi... cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.
Khuyến cáo chăm sóc sức khỏe mùa nắng nóng
Để chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, hạn chế tối đa những ảnh hưởng có hại đến sức khỏe do nắng nóng, Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp sau:
- Hạn chế đi ra ngoài đường, ngoài trời nóng khi không thật cần thiết. Nếu bắt buộc phải đi ra đường, ngoài trời nóng thì phải đội mũ, mặc quần áo, đeo kính, khẩu trang… chống nóng.
- Uống nhiều nước, đặc biệt là những người lao động ngoài trời, mất nước nhiều nên uống bổ sung nước chanh hoặc nước pha muối loãng, nước pha Oresol…, tuy nhiên, không nên uống nhiều nước đá hoặc nước quá lạnh dễ gây viêm họng.
- Không để nhiệt độ điều hòa trong phòng quá thấp; không để gió quạt thổi trực tiếp gần vào người.
- Thực hiện ăn chín, uống chín; đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; tăng cường dinh dưỡng, ăn thêm hoa quả để đảm bảo đủ vitamin, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
- Tăng cường vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối.
- Thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà, đồ chơi trẻ em, dụng cụ học tập… bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
- Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân, chất thải của trẻ phải được thu gom, đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.
Hầu hết bệnh mùa nóng thường không đáng sợ nhưng nếu người bệnh chủ quan, không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ chuyển hướng xấu, trầm trọng, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Vì thế người dân cần hết sức lưu ý theo dõi sức khỏe của bản thân mình, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ.
Mai Hoa (st)