Nước sạch và vệ sinh môi trường là điều kiện tối thiểu cho sức
khỏe và sự phát triển toàn diện của con người. Tháng 7/2010 Liên hiệp quốc
đã ra nghị quyết về quyền của con người được sử dụng nước sạch và hệ thống vệ
sinh trong sinh hoạt. Đây là mục tiêu thiên niên kỷ mà Việt Nam đã cam kết và
được Ngân hàng Thế giới (WHO) hỗ trợ triển khai Chương trình Mở rộng quy mô vệ
sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả.
Công trình nước sạch tại Trạm Y tế Thị trấn Nước Hai, huyện Hoà An do Chương trình đầu tư xây dựng. Ảnh: Trọng Thụ
Mục tiêu cơ bản của Chương
trình là cải thiện hành vi vệ sinh cá nhân, vệ sinh
môi trường, tăng cường tiếp cận bền
vững nước sạch và vệ sinh nông thôn thuộc 21 tỉnh miền núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Trung bộ,
trong đó có tỉnh Cao Bằng. Mục tiêu cụ thể của chương trình cho cả giai đoạn từ năm 2016 - 2020
là thực hiện 255.000 đấu nối (với số người hưởng lợi từ cấp
nước khoảng: 1.045.000 người); hỗ trợ 400.000 hộ gia đình xây nhà tiêu hợp vệ sinh; hỗ trợ đầu tư xây mới và cải tạo 2.650 công
trình nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh tại trường học và trạm y tế trong
phạm vi 21 tỉnh triển triển khai thực hiện chương trình. Phấn
đấu mục tiêu đến năm 2020, 100% các trường học và trạm y tế ở nông thôn có đủ
nước sạch, trang thiết bị rửa tay và nhà tiêu hợp vệ sinh, được quản lý và sử dụng
tốt.
Để đạt được mục tiêu này
Chương trình đã triển khai các nội dung hoạt động: Hỗ trợ xây dựng mô hình nhà
tiêu hợp vệ sinh hai ngăn sinh thái, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu chìm có ống
thông hơi và nhà tiêu thấm dội nước. Đi đôi với tăng cường truyền thông nâng
cao nhận thức và năng lực của cộng đồng về thay đổi hành vi vệ sinh cá nhân, vệ
sinh môi trường, tác dụng và hiệu quả của việc sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh...
Theo kết
quả nghiên cứu khoa học và xã hội cho thấy: tình trạng không có nước sạch và
nhà tiêu hợp vệ sinh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người,
do vi khuẩn vi rút, ký sinh trùng từ phân người nhiễm vào đất, nước, không khí
làm phát sinh các dịch bệnh nguy hiểm như: tả, lỵ, tiêu chảy, giun sán, đau mắt
hột, viêm đường hô hấp... Đây là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ
em, đặc biệt là sự phát triển về thể chất và tương lai của thế hệ trẻ.
Sử dụng
nhà tiêu hợp vệ sinh có thể giảm được 37,5 - 50% nguy cơ mắc các bệnh tiêu chảy,
giun sán, đường ruột, giảm được nhiều chi phí và tổn thất về sức khỏe, hạn chế
tình trạng trẻ em thấp còi, góp phần nâng cao thể chất và sự phát triển toàn diện
của con người, vừa tạo ra môi trường thôn bản văn hóa lành mạnh, văn minh.
Với sự hỗ trợ của Chương
trình từ năm 2016 - 2020, Cao Bằng đã hỗ trợ 1.611 hộ gia đình cải tạo và xây mới
nhà tiêu hợp vệ sinh. Số hộ gia đình có nhà vệ sinh tăng từ 41,3% lên 63%. Xây
dựng và cải tạo 8 công trình cấp nước và vệ sinh tại
trạm y tế xã, thị trấn, số trạm y tế có nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh tăng
từ 169 trạm (năm 2015) lên 188 trạm (năm 2019) và xây dựng 19 công trình cấp nước
sinh hoạt tại 19 xã, thị trấn. Qua kiểm đếm của Ngân hàng Thế giới, có 13 xã tại
6 huyện đạt vệ sinh toàn xã.
Bên cạnh những kết
quả đạt được thì chỉ tiêu hỗ trợ hộ gia đình xây nhà tiêu hợp vệ
sinh còn hạn chế, chỉ có 1.611/5.5150 hộ gia đình xây mới nhà tiêu hợp vệ sinh,
đạt 31%. Nguyên nhân do kinh phí từ nguồn
chương trình hỗ trợ 01 triệu/01 hộ để xây nhà tiêu hợp vệ sinh khá là thấp, bên
cạnh đó do điều kiện địa lý, nhiều bản, làng ở
vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao giao thông đi lại khó khăn, việc vận chuyển vật
liệu xây dựng vất vả nên nhiều hộ không thực hiện được mặc dù đã đăng ký tham
gia xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh.
Tuy nhiên, theo tính toán sơ bộ mỗi nhà tiêu hợp vệ sinh chi phí đầu tư
khoảng từ 1,2 triệu đến 2 triệu đồng đây
là một số tiền không phải quá lớn đối với hộ gia đình. Vì vậy
mục tiêu xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh là việc có thể làm được nếu mỗi gia đình
có ý thức tự giác.
Để triển khai Chương
trình, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng, đơn vị được giao triển khai
thực hiện hợp phần vệ sinh nông thôn gồm: hỗ
trợ xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cho các hộ nghèo, gia đình chính sách và xây
dựng, cải tạo công trình cấp nước và vệ sinh cho trạm y tế, đã ban hành
bộ tài liệu tập huấn về vệ sinh nông thôn, xác định các nội dung hoạt động,
truyền thông thay đổi hành vi vệ sinh. Trong đó đề ra những mục tiêu và giải
pháp cụ thể cho công tác tuyên truyền vận động, nhằm thay đổi thái độ hành vi của
các cấp, các ngành và tầng lớp nhân dân thông qua các lớp tập huấn, kết hợp với
tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng với các hình thức tuyên
truyền đa dạng, thường xuyên liên tục, để tất cả cùng nhận thức sâu sắc rằng, đầu
tư cho vệ sinh môi trường là đầu tư cho sức khỏe của dân tộc và thế hệ tương
lai, mang lại lợi ích trước mắt và lâu dài cho đất nước, cho cộng đồng và bản
thân của mỗi người. Từ đó tạo sự đồng thuận xã hội, phát huy tốt mọi nguồn lực,
đem lại hiệu quả sâu rộng và bền vững.
Mai Hoa