Bệnh nhân uống thuốc tại Cơ sở cấp phát thuốc Methadone Trạm Y tế xã Thái Học, huyện Bảo Lâm. (Ảnh: Huyền Trang)

Trước thực trạng đó, chương trình điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone ra đời đã mở ra một hướng đi mới đầy triển vọng. Methadone là một loại thuốc tổng hợp thuộc nhóm opioid, được sử dụng trong điều trị thay thế bằng đường uống. Khi sử dụng đúng liều lượng và dưới sự giám sát của cán bộ y tế, Methadone giúp làm giảm hoặc triệt tiêu cảm giác thèm heroin, không gây cảm giác “phê” nhưng đủ để ngăn chặn các triệu chứng cai. Điều này giúp người nghiện ổn định thể chất, kiểm soát hành vi sử dụng ma túy và phục hồi dần trạng thái bình thường của cơ thể và tâm lý.

Tại tỉnh Cao Bằng, chương trình điều trị Methadone được triển khai từ năm 2013 và đến nay đã mở rộng ra tại tất cả các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh với mô hình điều trị ngoại trú. Theo số liệu mới nhất từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng, tính đến ngày 30/4/2025, toàn tỉnh có tổng số người nghiện ma túy đang được điều trị thay thế bằng Methadone là 1.042 người, góp phần đáng kể trong việc giảm tỷ lệ sử dụng ma túy bất hợp pháp và kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao.

Thực tế cho thấy, sau khi tham gia điều trị, nhiều người nghiện có sự chuyển biến tích cực rõ rệt. Tình trạng sức khỏe cải thiện, tâm lý ổn định hơn, một số người đã có thể tìm được việc làm, hòa nhập trở lại với gia đình và xã hội. Đây chính là điểm then chốt thể hiện tính nhân văn và hiệu quả của chương trình.

Tuy nhiên, để duy trì thành công hoạt động điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone là điều không dễ dàng. Phương pháp này yêu cầu người bệnh phải sử dụng thuốc hằng ngày trong thời gian dài, có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí cả đời đối với một số trường hợp. Việc phụ thuộc điều trị lâu dài khiến nhiều người có tâm lý chán nản hoặc bỏ giữa chừng, nhất là khi họ phải di chuyển xa đến cơ sở cấp thuốc – điều phổ biến ở địa bàn miền núi như Cao Bằng.

Bên cạnh đó, do Methadone vẫn là một loại thuốc thuộc nhóm opioid, nếu không sử dụng đúng cách, người bệnh có thể chuyển từ lệ thuộc heroin sang lệ thuộc Methadone. Đây là một nguy cơ có thật nếu thiếu sự giám sát, tư vấn và hỗ trợ đúng mức từ cơ sở y tế. Nhiều người bệnh cũng gặp rào cản từ kỳ thị xã hội, khi cộng đồng vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ rằng người điều trị Methadone không còn sử dụng ma túy bất hợp pháp, nhưng vẫn bị nhìn nhận như những người “nghiện chưa hết”.

Để khắc phục những khó khăn đó, ngành Y tế tỉnh Cao Bằng đã tăng cường đào tạo cán bộ, mở rộng điểm cấp phát thuốc tại các Trạm Y tế xã, phối hợp với chính quyền địa phương trong truyền thông, tư vấn và hỗ trợ tâm lý cho người bệnh. Ngoài ra, sự đồng hành của gia đình và sự cảm thông của cộng đồng chính là yếu tố quan trọng để người bệnh duy trì động lực, từ bỏ ma túy và sống có ích trở lại.

Methadone không phải là “thuốc cai nghiện nhanh”, mà là một giải pháp điều trị có cơ sở khoa học, giúp người nghiện ổn định cuộc sống và giảm thiểu tác hại của ma túy đến sức khỏe cá nhân cũng như cộng đồng. Với sự hỗ trợ đầy đủ từ hệ thống y tế, chính quyền và cộng đồng, điều trị Methadone tại Cao Bằng đã, đang và sẽ tiếp tục là một cánh cửa mở ra hy vọng cho những người từng sa ngã, góp phần vào mục tiêu xây dựng một xã hội an toàn, nhân văn và không còn kỳ thị với người từng nghiện ma túy.

Quốc Cường