Phòng chống muỗi truyền bệnh là biện pháp hữu hiệu nhất để ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt rét. Ảnh: Trọng Thụ

Nguyên nhân gây bệnh sốt rét

Muỗi truyền bệnh sốt rét (Muỗi Anophen) hút máu của người bệnh, hút theo cả ký sinh trùng sốt rét vào cơ thể muỗi, khi đốt người lành sẽ truyền ký sinh trùng sang người lành. Ký sinh trùng sốt rét xâm nhập và phá vỡ cấu trúc tế bào gan của người bệnh. Sau đó, lây lan ra các tế bào hồng cầu nhằm phá hủy hồng cầu. Mỗi khi hồng cầu vỡ, người bệnh sẽ sốt thành cơn có chu kỳ khác nhau tùy theo từng loại ký sinh trùng gây bệnh cho người.

Bệnh Sốt rét nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng người bệnh

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có hàng trăm triệu trường hợp mắc và hàng trăm nghìn trường hợp tử vong do sốt rét trên toàn thế giới. Tại Việt Nam mặc dù có 46 tỉnh/thành phố được công nhận loại trừ bệnh sốt rét nhưng bệnh này vẫn diễn biến phức tạp, với hơn 6,8 triệu người sống trong vùng sốt rét lưu. Năm 2023, cả nước ghi nhận 448 bệnh nhân sốt rét và 2 bệnh nhân tử vong.

Người mắc bệnh sốt rét thường xuyên bị thiếu máu, người gầy, da xanh, niêm mạc nhợt. Sốt rét có thể làm cho lách to, phù nề do suy dinh dưỡng, phụ nữ có thai mắc sốt rét dễ bị sảy thai, đẻ non, thai chết lưu; trẻ em mắc sốt rét dễ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn. Người mắc sốt rét không được điều trị dễ chuyển thành sốt rét ác tính và chết. Nếu mắc bệnh sốt rét không được điều trị hoặc điều trị không đúng sẽ là nguồn bệnh lây sang người khác làm cho nhiều người cùng mắc bệnh, gây nên dịch sốt rét.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh Sốt rét

 Biểu hiện của bệnh sốt rét có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: loại ký sinh trùng mắc phải, tình trạng miễn nhiễm của người bệnh, cơ địa của người nhiễm (thai nghén, suy dinh dưỡng...).

- Thời kỳ ủ bệnh là thời gian từ khi bị nhiễm ký sinh trùng cho đến khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng đầu tiên. Thời gian này trung bình từ 9 đến 15 ngày thay đổi tùy theo từng chủng loại ký sinh trùng sốt rét. Giai đoạn này, hầu như bệnh nhân chưa có bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào.

- Thời kỳ phát bệnh: dấu hiệu điển hình là đau mỏi khớp, cơ, rét run và có thể bị sốt cao lên đến 39 - 400C. Sau khoảng 2 tuần, người bệnh bắt đầu có những cơn sốt rét, sốt nóng diễn ra liên tục theo chu kỳ. Cơn sốt có thể kéo dài từ 6 - 12 giờ kèm theo vã mồ hôi, mệt mỏi, buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu, rối loạn ý thức… Ở những bệnh nhân thiếu máu, người bệnh sẽ bị chóng mặt, da xanh xao, môi thâm, sức khỏe suy kiệt.

Biểu hiện lâm sàng điển hình của bệnh sốt rét trải qua 3 giai đoạn: sốt rét run, sốt nóng, vã mồ hôi và khát nước. Một cơn sốt thường kéo dài từ 2 đến 8 giờ, sau cơn sốt bệnh nhân trở lại bình thường. Ngoài ra có thể có các triệu chứng đi kèm khác như: nhức đầu, mệt mỏi, suy nhược, buồn nôn, đau cơ, rối loạn tiêu hóa...

Đối với những người bị sốt lần đầu, cơn sốt thường không điển hình, trong khi những triệu chứng đi kèm khác lại xuất hiện, làm cho chúng ta dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như: sốt xuất huyết, cúm, sốt do nhiễm vi rút...

Bệnh sốt rét có chu kỳ 1 ngày một cơn sốt hoặc 2 - 3 ngày một cơn. Vì vậy khi có các biểu hiện trên bạn hãy đến ngay các cơ sở y tế để được khám bệnh và lấy lam máu xét nghiệm sớm tìm ký sinh trùng sốt rét. Nếu xác định là sốt rét phải uống đúng thuốc, đủ liều theo hướng dẫn của thầy thuốc. Thuốc chữa sốt rét không mất tiền và có ở tất cả các cơ sở y tế nhà nước. Người bị sốt rét không được tự ý dùng thuốc sốt rét, vì nếu sử dụng không đúng sẽ ảnh hưởng đến tính mạng hoặc dẫn đến tình trạng kháng thuốc, khi đó việc điều trị rất khó khăn, dễ chuyển thành sốt rét ác tính.

Cách phòng tránh bệnh Sốt rét

Bệnh sốt rét lây truyền từ người bệnh sang người lành chủ yếu do muỗi truyền bệnh sốt rét nên việc phòng chống muỗi truyền bệnh là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất. Ở các vùng có bệnh sốt rét lưu hành, người dân cần chú ý thực hiện một số biện pháp nhằm ngăn cản sự tiếp xúc giữa muỗi và người như: Mặc quần áo dài khi đi làm việc trong rừng hoặc ban đêm để phòng tránh muỗi đốt.

Ngủ màn thường xuyên, tốt nhất là màn được tẩm hóa chất diệt muỗi. Thuốc tẩm màn không độc hại đến sức khỏe của người dùng, màn được tẩm hóa chất có tác dụng xua, diệt muỗi trong vòng 6 tháng.

Triệt các nơi trú đậu, sinh sản của muỗi và xua, diệt muỗi như: phát quang bụi rậm quanh nhà, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát; rời chuồng gia súc ra xa nhà ở để muỗi không bay đến gần nhà đốt người; khơi thông dòng chảy như: cống rãnh, mương, suối gần nhà và đồ dùng đựng nước phải có nắp đậy; dùng hương xua muỗi hay đốt các loại cây có tinh dầu xua muỗi vào ban đêm; phun tẩm hóa chất diệt muỗi.

Sốt rét là bệnh có thể phòng chống được và chữa khỏi hoàn toàn khi được phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời, uống thuốc đủ liều và không bị muỗi sốt rét đốt lại. Thuốc sốt rét được Nhà nước cấp miễn phí, không phải mất tiền mua. Vì sức khỏe của bạn và cộng đồng hãy chung tay loại trừ bệnh sốt rét.

Bảo An