Tăng cường vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng giúp phòng tránh bệnh tiêu chảy

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tiêu chảy ở trẻ em nhưng có một số nguyên nhân thường gặp nhất sau đây:

Tiêu chảy do vi khuẩn: Trong trường hợp này thường do ngộ độc thức ăn, nhất là mùa hè do thời tiết nóng bức nên uống nước lã, nước đá không được sát khuẩn, thức ăn ôi thiu, thức ăn để nhiều giờ, nhiều ngày sau khi đã đun chín, ăn rau sống… Điển hình trong các loại vi khuẩn gây ngộ độc thức ăn là vi khuẩn tụ cầu vàng, vi khuẩn thương hàn (salmonella), vi khuẩn lỵ (shigella), vi khuẩn E.coli và đặc biệt là vi khuẩn tả (vibrio cholerae) gây bệnh tiêu chảy cấp tính nặng, mang tính chất rất nguy kịch có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt là trẻ em. Gần đây người ta phát hiện ra vi khuẩn campylobacter cũng có khả năng gây tiêu chảy.

Tiêu chảy do vi rút: Trong các loại vi rút đường ruột thì điển hình và hay gặp nhất là Rota vi rút. Có đến trên 60% tiêu chảy ở trẻ em là do vi rút này gây ra.

Tiêu chảy do ký sinh trùng: Hay gặp nhất là loại tiêu chảy do lỵ amip, sau đó là do một số loài giun. Trong các loài giun hay gặp nhất trong bệnh gây tiêu chảy là giun đũa, giun kim. Ngoài ra, một số loại nấm cũng có thể gây bệnh tiêu chảy, điển hình là nấm candida albicans.

Ngoài ra, bệnh tiêu chảy còn có thể gặp do độc tố hoặc do chế độ ăn uống không hợp lý hay dùng thuốc kháng sinh đường ruột kéo dài, không đúng chỉ định của bác sĩ gây nên hiện tượng loạn khuẩn.

Bệnh lây theo đường tiêu hóa qua thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn, bệnh có liên quan chặt chẽ với điều kiện môi trường, nước, an toàn thực phẩm và thói quen vệ sinh của người dân.

Người ta phân thành 2 loại tiêu chảy: tiêu chảy cấp tính và tiêu chảy mạn tính.

Tiêu chảy cấp tính

Một số triệu chứng chính của bệnh: Nhiễm khuẩn cấp tính đường tiêu hóa  thường có những triệu chứng như: Đầy bụng, sôi bụng; tiêu chảy liên tục, nhiều lần, lúc đầu phân lỏng, sau toàn nước (trong trường hợp bị bệnh tả: phân toàn nước đục như nước vo gạo); nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ nôn ra toàn nước trong hoặc màu vàng nhạt; người mệt lả, có thể bị chuột rút, biểu hiện tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng như khát nước, da khô, nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh, huyết áp hạ, có khi không đo được huyết áp, tiểu tiện ít hoặc vô niệu, chân tay lạnh… và có thể dẫn đến tử vong.

Tiêu chảy mạn tính: 

Tiêu chảy mạn tính ở trẻ thường liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý, nhất là mùa nắng nóng. Tiêu chảy mạn tính có thể xảy ra trong nhiều ngày, nhiều tháng, có khi lâu hơn. Số lần đi tiêu không nhiều như cấp tính nhưng do tiêu chảy kéo dài nên làm cho người bệnh ở trong tình trạng mất nước, chất điện giải triền miên, làm cho cơ thể suy sụp, ở trẻ rất dễ dẫn đến còi xương, suy dinh dưỡng nặng, làm giảm chức năng sinh miễn dịch rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng khác và dễ đưa đến tử vong.

Nguyên tắc điều trị và phòng bệnh tiêu chảy

Nguyên tắc điều trị

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán xác định và có hướng xử lý kịp thời. Lý tưởng nhất là tìm ra nguyên nhân gây tiêu chảy để giải quyết triệt để. Nếu không phải do vi khuẩn thì cần bù nước và chất điện giải như oresol, nếu trẻ còn bú mẹ thì tiếp tục cho bú mẹ, tiếp tục cho chế độ ăn bổ sung bình thường như: súp cà rốt, nước quả hồng xiêm xay, nước chuối chín xay. Nếu không có oresol thì cho trẻ uống nước gạo rang, nước cháo có muối... Không dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Nếu nghi ngờ do vi khuẩn tả thì việc bù nước và chất điện giải phải hết sức khẩn trương, kịp thời không được chậm trễ. Nếu tiêu chảy do vi khuẩn hoặc do lỵ amip thì cần có chỉ định cụ thể của bác sĩ điều trị dùng thuốc gì, liều lượng ra sao, dùng trong bao nhiêu ngày, không nên nghe theo lời mách bảo của những người không có chuyên môn.

Những đối tượng nguy cơ cao dễ mắc bệnh tiêu chảy: Những người ăn uống và sống gần với người bị tiêu chảy dễ mắc bệnh nếu không áp dụng các biện pháp phòng bệnh; dân cư tại những khu vực sử dụng nhà tiêu không hợp vệ sinh, đổ thẳng phân ra cống, mương, ao, hồ, sông, suối...; sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm; có tập quán ăn uống không hợp vệ sinh, hay ăn rau sống, thủy hải sản chưa nấu chín kỹ; sử dụng phân tươi hoặc phân chưa được xử lý đảm bảo vệ sinh trong trồng trọt; dân cư tại khu vực bị ngập lụt và sau ngập lụt...

Phòng bệnh tiêu chảy

Để chủ động phòng bệnh tiêu chảy vào mùa nắng nóng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

Thực hiện ăn chín, uống chín; đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; uống đủ nước và tăng cường dinh dưỡng, tăng cường ăn hoa quả để đảm bảo đủ vitamin nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể.

Các thức ăn đã nấu chín hoặc thức ăn còn dư, để từ bữa trước sang bữa sau phải được bảo quản tốt;  nếu chỉ sử dụng ngay sau một thời gian ngắn thì đậy lồng bàn, để nơi mát, thoáng gió; nếu muốn để lâu (vài tiếng trở lên) thì phải cho vào tủ lạnh, lưu ý tủ lạnh phải để ở mức độ đủ lạnh cần thiết.

Tăng cường vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối.

Thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.

Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, chất thải của trẻ phải được thu gom, xử lý và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.

Các đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao cần được phòng bệnh bằng vắc xin (tả, thương hàn, lỵ, Rota vi rút). Tiêm vắc xin là biện pháp phòng bệnh tiêu chảy hiệu quả nhất.

Mai Hoa