Thói quen hút thuốc lá lá bằng điếu cày của người phụ nữ dân tộc Nùng tại huyện Hà Quảng.

Tại tỉnh Cao Bằng, theo số liệu thống kê của Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá năm 2024 cho thấy: Tỷ lệ hút thuốc lá là 20,3%, không hút thuốc 79,7%; tỷ lệ nam giới hút thuốc chiếm 40,2%. Tỷ lệ hút thuốc cao nhất ở nhóm tuổi từ 25 - 44 tuổi, chiếm 39,9% và thấp nhất là 15 - 24 tuổi, chiếm 9,8%. Tuổi trung bình bắt đầu hút thuốc lá 19,2 tuổi. Tỷ lệ hút thuốc thụ động tại nhà là 38,5%, tại nơi làm việc là 28,8%. Trong đó, có 73,2% người hút thuốc nhận thấy cảnh báo sức khỏe trên bao thuốc và nghĩ đến việc từ bỏ thuốc lá do tác động của cảnh báo. Tỷ lệ 87,5% người dân nhận thức được việc hút thuốc là gây bệnh lý nguy hiểm; 97,9% biết rằng hút thuốc gây ung thư phổi; 68,7% nam giới có nghe về Luật PCTHTL, cao hơn nữ giới là 65,5%, Tỷ lệ ủng hộ tăng thuế chiếm 82,6%.

Như chúng ta đã biết, người hút thuốc lá quá nhiều không bị chết ngay bởi liều lượng mà các chất độc hại sẽ ngấm dần vào cơ thể sẽ làm cho người hút mắc một số bệnh như: Đau tim, tai biến mạch máu não, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT)... dần dần dẫn đến tử vong.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Bệnh xảy ra vì khói thuốc lá kích thích đường thở, làm đường thở bị viêm nhiễm và tăng phản ứng. Khi bị viêm, đường thở tiết nhiều đờm, các lông run dùng để chuyển chất bẩn ra khỏi phổi bị tê liệt, bị phá hủy, vì vậy người hút thuốc lá dễ bị cảm cúm, viêm họng, viêm phế quản và viêm phổi hơn người không hút.

Bệnh có liên quan đến ung thư

Khói thuốc lá chứa tới hơn 7.000 chất hoá học, phần lớn là chất độc hại, trong đó có trên 40 chất là tác nhân gây ung thư, đặc biệt nguy hiểm nhất là Nicotin (Nicotin dưới dạng tinh khiết đó là 1 chất lỏng trong suốt, có mùi khó chịu và vị đắng, dễ tan trong nước và dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng, hô hấp, thậm chí qua cả da). Các chất gây ung thư này sẽ biến đổi các tế bào phổi bình thường thành tế bào ung thư. Khói thuốc lá trực tiếp gây ung thư hầu họng, ung thư phổi và ung thư thực quản. Khói thuốc lá còn hỗ trợ cho việc phát triển ung thư ở các nơi ngoài đường hô hấp như: bàng quang, thận, đường tiểu, dạ dày và cổ tử cung. Người hút thuốc trước 15 tuổi sẽ có nguy cơ bị ung thư gấp 4 lần người hút thuốc sau 25 tuổi. Người bị BPTNMT  hút thuốc lá thì nguy cơ bị ung thư phổi tăng từ 3- 7 lần so với người bình thường.

Một số các bệnh nguy hiểm khác

Trong khói thuốc lá còn chứa những chất rất độc như CO monoside, chất gây nên tình trạng thiếu oxy của nhu mô phổi. Ngoài ra, thuốc lá còn sinh ra từ 10 đến 17 gốc tự do gây oxy hóa. Các chất này cùng với CO monoside, làm lớp tế bào lót bên trong mạch máu dễ bị tổn thương, làm mạch máu bị co thắt khiến cho máu dễ đông hơn. Toàn bộ những rối loạn này gây nên tình trạng xơ vữa mạch máu, làm cho các mạch máu bị tắc nghẽn gây ra cơn đau tim, nhồi máu cơ tim, dễ dẫn đến chết đột tử.

Thuốc lá còn ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của người hút

Đối với nam giới thuốc lá làm giảm số lượng tinh trùng, giảm hoạt động tinh trùng, liệt dương và dễ vô sinh. Ở nữ giới, thuốc lá làm giảm kích thích tố nữ, gây tắc kinh sớm, gây vô sinh và loãng xương dẫn đến gãy xương đùi, xẹp cột sống. Đối với thai nghén, phụ nữ hút thuốc dễ bị thai ngoài tử cung, sẩy thai do bong nhau, nhau tiền đạo và thai chết lưu. Hoặc nếu sinh được, thì dễ bị sinh non, thai nhẹ cân, thai nhi dị dạng, đặc biệt là bệnh tim bẩm sinh. Người mẹ hút thuốc lá còn gây những ảnh hưởng lâu dài trên trẻ sau này: trẻ có nguy cơ chậm phát triển, kém thông minh, dễ trầm cảm, rối loạn hành vi, dễ nghiện và dễ bị ung thư hơn trẻ khác.

Những tác hại khác của thuốc lá

Người hút hơn 20 điếu thuốc một ngày sẽ dễ bị cườm mắt gấp 2 lần người không hút; Những nếp nhăn trên da sẽ nhiều hơn, sâu hơn, nên người hút thuốc trông già hơn tuổi; Tóc dễ bị bạc, dễ bị rụng hơn; Dễ bị viêm quanh chân răng; Giảm sức nghe; Dễ bị loét dạ dày; Dễ bị són tiểu hơn, nhất là phụ nữ; Giảm hoócmôn tuyến giáp. Hút thuốc lá dài lâu sẽ làm cho các mạch máu bị tổn thương vĩnh viễn. Xơ vữa động mạch còn gây tai biến mạch máu não làm cho bệnh nhân tử vong hay phải nằm liệt giường, hoặc bị liệt nửa người, co thắt mạch máu do khói thuốc lá còn dẫn đến bệnh viêm tắc mạch máu ngoại biên làm bệnh nhân rất đau đớn và bị hoại tử các chi.

Lợi ích đối với sức khoẻ khi bỏ thuốc lá

Cơ thể sẽ không còn tích luỹ chất độc, loại trừ nguyên nhân và điều kiện gây các bệnh đã nêu trên. Nếu bỏ thuốc trước tuổi 50 sẽ giảm được 50% nguy cơ chết trước 65 tuổi, giảm 50% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch sau khi bỏ thuốc được 1 năm, giảm 50% nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi sau khi bỏ thuốc 10 năm.

Một số hướng dẫn và các biện pháp để bỏ thuốc lá

Loại bỏ tất cả thuốc lá, gạt tàn, diêm và bật lửa khỏi nhà, văn phòng và xe ô tô của bạn. Thay đổi thói quen hút thuốc lá. Cố gắng tránh những người hoặc tình huống khiến bạn muốn hút thuốc. Hay nói với mọi người xung quanh là bạn đang cai thuốc lá. Dành thời gian làm các hoạt động thư giãn, tập thể dục để giảm căng thẳng và tránh các cơn thèm thuốc. Dành nhiều thời gian ở những nơi không cho phép hút thuốc. Sử dụng đồ ăn nhẹ ít calo khi bạn có triệu chứng thèm thuốc lá.

Một số sản phẩm hỗ trợ cai thuốc lá như: Miếng dán nicotine, Viên ngậm nicotine; Thuốc xịt mũi nicotine; Thuốc hít nicotine: Thuốc này cũng được bán theo đơn. Kẹo cao su nicotine…

Ngọc Anh (T/h)