Giảng viên của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tập huấn cho nông dân về phòng chống tác hại của thuốc lá.

1. Những sự thật về thuốc lá và môi trường

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), việc trồng trọt và sản xuất thuốc lá đang đầu độc không khí, nước, đất, các bãi biển và đường phố của chúng ta bằng các chất hóa học, chất thải độc hại, tàn thuốc và vi nhựa. Trồng thuốc lá góp phần vào nạn phá rừng, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Mỗi năm, khoảng 3,5 triệu ha đất bị phá để trồng thuốc lá và 600 triệu cây bị chặt để lấy gỗ sấy nguyên liệu thuốc. Việc phá rừng dẫn đến suy thoái đất và làm giảm khả năng hỗ trợ các cây trồng khác của đất.

- 600 triệu cây xanh bị chặt mỗi năm để sản xuất thuốc lá.

- 22 tỷ tấn nước được sử dụng hàng năm để sản xuất thuốc lá.

- 84 tấn khí CO2 được thải ra hàng năm do sản xuất thuốc lá.

Thuốc lá góp phần vào biến đổi khí hậu và giảm khả năng chống chịu với khí hậu. Ngành công nghiệp thuốc lá tạo ra khí nhà kính tương đương với 84 triệu tấn carbon dioxide, làm trái đất nóng lên và phá hủy các hệ sinh thái. Khí thải CO2 chính là một trong những nguyên nhân làm tăng nhiệt độ toàn cầu, gây nên những biến đối khí hậu tác động đến chính con người.

2. Khói thuốc lá - kẻ hủy diệt thầm lặng

Không giống như mọi người thường lầm tưởng, các nhà khoa học chứng minh rằng nicotin chỉ “góp phần” nhỏ tác động lên sức khỏe thông qua hành vi hút thuốc lá, 95% tính độc hại chính là từ khói và nhựa thuốc lá (hắc ín) được tạo ra do quá trình đốt cháy điếu thuốc để hút.

Như vậy đối với thuốc lá điếu, người hút thuốc phải hít một hỗn hợp hóa học có cấu trúc phức tạp của hơn 7.000 chất trong khói của thuốc lá thông qua quá trình đốt cháy. Hỗn hợp khói này là nguyên nhân gây ra những bệnh lý nguy hiểm vì hút thuốc, bao gồm ung thư, hô hấp, tim mạch, COPD...

Thậm chí chỉ cần tiếp xúc ngắn, khói thuốc lá điếu cũng có thể nhanh chóng gây ảnh hưởng lên các mạch máu và khiến máu dễ đông hơn. Ở những người bị bệnh tim mạch vành, tác động này có thể gây ra cơn đau tim.

Không những thế, khói thuốc làm hỏng lớp niêm mạc mỏng manh của phổi và gây ra tổn thương vĩnh viễn, làm giảm hiệu năng trao đổi khí. Cuối cùng có thể dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bao gồm cả khí phế thũng.

Đồng thời, khói thuốc lá làm viêm và gây tổn thương tế bào. Khi tế bào bạch cầu đáng ra có nhiệm vụ phản ứng với chấn thương, nhiễm trùng và ung thư lại phải tập trung toàn lực để chống lại tác động xấu do khói thuốc gây ra.

Hệ quả khác nữa từ khói thuốc là sự mất cân bằng giữa chất oxy hóa và chất chống oxy hóa có lợi dẫn đến thiệt hại trực tiếp tới lipid, protein, axit nucleic và các thành phần của chất nền phổi, điều này biểu hiện qua sự suy giảm chức năng cơ xương, tăng tiết chất nhầy...

3. Những lợi ích ngay lập tức của bỏ thuốc

- Sau vài phút, nhịp tim và huyết áp – thường cao bất thường trong thời gian hút thuốc – sẽ bắt đầu quay trở lại bình thường.

- Sau vài giờ, nồng độ carbon monoxid (CO) trong máu bắt đầu giảm, giúp cải thiện khả năng mang ô xy.

- Sau vài tuần, những người bỏ thuốc sẽ cải thiện tuần hoàn, giảm đờm dãi, giảm ho và khò khè.

- Sau vài năm, những người bỏ thuốc sẽ giảm nguy cơ ung thư, các bệnh tim mạch và các bệnh mạn tính khác so với việc họ tiếp tục hút thuốc.

4. Những lợi ích lâu dài của bỏ thuốc

Bỏ thuốc làm giảm nguy cơ ung thư và các bệnh khác, như các bệnh tim mạch và COPD, thường do hút thuốc gây ra. Những người bỏ thuốc trước tuổi 40 làm giảm 90% nguy cơ chết sớm do những bệnh liên quan đến hút thuốc. Nếu họ bỏ thuốc ở tuổi 45-54 thì có thể giảm 2/3 nguy cơ chết sớm.

Bất kỳ độ tuổi nào, những người bỏ thuốc sẽ cải thiện thời gian sống thêm mong đợi so với những người hút thuốc. So với những người tiếp tục hút thuốc, những người bỏ thuốc giữa tuổi 25-34 sống thọ hơn 10 năm.

Nếu họ bỏ thuốc giữa tuổi 35-44, họ sẽ sống thọ hơn 9 năm.

Nếu họ bỏ thuốc giữa tuổi 45-54, họ sẽ sống thọ hơn 6 năm. Và nếu họ người bỏ thuốc giữa tuổi 55-64, họ sẽ sống thọ hơn 5 năm so với những người tiếp tục hút thuốc.

Mặc dù không bao giờ là quá muộn để bỏ thuốc, nhưng lợi ích càng lớn khi bỏ thuốc ở độ tuổi càng trẻ.

Để bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như những người xung quanh, bảo vệ môi trường và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước, người dân đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên nên thực hành lối sống lành mạnh, biết từ chối với những cám dỗ, nói không với thuốc lá và các sản phẩm độc hại.

Hà Duyên