Cần khám mắt định kỳ để kịp thời điều trị các biến chứng mắt do đái tháo đường, nhất là biến chứng VMĐTĐ

Tại Việt Nam, trong 10 năm qua, số ca bệnh mắc đái tháo đường gia tăng nhanh (từ 2,7% dân số năm 2002, lên 5,4% năm 2012, 7,06% năm 2021 trong độ tuổi điều tra 18-69), với gần 4,5 triệu người mắc bệnh.

Đái tháo đường là một nhóm các bệnh lý chuyển hóa đặc trưng bởi tăng glucose máu. Tăng glucose máu mạn tính trong đái tháo đường sẽ gây tổn thương nhiều cơ quan, đặc biệt là mắt, thận, thần kinh, tim và mạch máu. Cứ 10 ca mắc bệnh đái tháo đường thì có 6 ca biến chứng tại mắt, đặc biệt là bệnh võng mạc do đái tháo đường khoảng từ 20-35% người mắc bệnh này. Đây là nguyên nhân gây bệnh lý bán phần sau phổ biến nhất hiện nay.

Tổn thương võng mạc do đái tháo đường biểu hiện rất đa dạng, như: Tăng sinh mạch máu võng mạc, phù hoàng điểm, xuất huyết, xuất tiết, bong võng mạc… Những tổn thương này sẽ gây suy giảm thị lực hoặc mù lòa không hồi phục, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của bệnh nhân, gia tăng gánh nặng kinh tế cho bản thân người bệnh, gia đình và xã hội.

Hậu quả của tình trạng này là gần 2 triệu bệnh nhân đái tháo đường ở Việt Nam đang có nguy cơ mất thị lực.

Ở giai đoạn sớm, khi đường huyết tăng cao, lâu ngày các mạch máu nhỏ trong võng mạc bị tổn thương do mất các tế bào cấu tạo thành mao mạch, làm cho thành mạch yếu, dễ phình hay rò rỉ các chất ra lòng mạch gây nên các tổn thương vi phình mạch, xuất tiết, xuất huyết ở võng mạc. Các mức độ tổn thương sẽ tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh.

Ở giai đoạn muộn các mạch máu có thể xơ hóa, tắc mạch, gây thiếu máu võng mạc, thiếu oxy tổ chức, võng mạc sẽ xuất hiện các yếu tố tăng sinh gây phù võng mạc hay hình thành nên các tân mạch. Các mạch máu mới này rất mỏng và thường rất dễ vỡ có thể gây xuất huyết đột ngột, trầm trọng hơn có thể tạo thành các dải xơ co kéo làm bong võng mạc gây mù vĩnh viễn.

Bệnh VMĐTĐ có rất nhiều yếu tố nguy cơ, một người mắc bệnh đái tháo đường càng lâu thì nguy cơ mắc bệnh VMĐTĐ càng lớn, đến khi bệnh trở nặng hoặc tầm nhìn xa có vấn đề thì sẽ rất khó khăn trong điều trị. Trong thời gian dài mà bệnh nhân không kiểm soát tốt đường huyết thì dễ dẫn đến mắc bệnh VMĐTĐ sớm hơn và có diễn biến nặng nhanh hơn.

Bệnh võng mạc đái tháo đường diễn ra âm thầm, đa số bệnh nhân không biết mình mắc bệnh cho đến khi bệnh tiến triển nặng, không thể hồi phục, thậm chí được điều trị. Bệnh VMĐTĐ đang ngày càng gia tăng và đây là bệnh lý nguy hiểm nhất, hay gặp trên bệnh nhân đái tháo đường.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh võng mạc đái tháo đường

Bệnh VMĐTĐ có rất ít triệu chứng, nhất là giai đoạn đầu bệnh nhân không có bất cứ triệu chứng gì để cảnh báo là mình đã bị mắc bệnh VMĐTĐ. Hầu hết các bệnh nhân do chủ quan nên đến khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn. Khi bệnh VMĐTĐ trở nên nặng hơn, bạn sẽ nhận thấy các triệu chứng như:

- Vẩn đục dịch kính: thấy ngày càng nhiều thể trôi nổi trước mắt (dấu hiệu ruồi bay)
- Nhìn mờ;

- Có thay đổi về thị lực, đôi khi thay đổi từ nhìn mờ sang nhìn rõ ràng hơn;
- Nhìn thấy các vùng trắng sáng hoặc vùng tối trong trường nhìn của bạn;

- Thị lực ban đêm giảm;

- Nhận thức màu sắc kém hoặc cảm thấy màu bị trôi nhạt;

- Mât thị lực.

Các triệu chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường ảnh hưởng đến cả hai mắt. 

Phòng tránh bệnh võng mạc đái tháo đường

Để dự phòng các tổn thương mắt do đái tháo đường gây nên thì chúng ta cần tuân thủ tốt việc điều trị bệnh đái tháo đường về chế độ dùng thuốc, chế độ ăn uống và chế độ luyện tập. Cần phát hiện và điều trị tốt các bệnh lý kèm theo như: tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu; cần có chế độ sinh hoạt hợp lý, hạn chế sử dụng chất kích thích, thuốc lá, rượu, bia…

Điều quan trọng nhất là phải khám mắt định kỳ để kịp thời điều trị các biến chứng mắt do đái tháo đường, nhất là biến chứng VMĐTĐ. Đối với bệnh nhân đái tháo đường tuýp 1 thì nên khám muộn nhất lần đầu tiên là sau 3 năm được chẩn đoán bệnh đái tháo đường và định kỳ khám ít nhất 1 năm 1 lần. Đối với bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 thì nên đi khám lần đầu tiên ngay khi chẩn đoán bệnh đái tháo đường và định kỳ ít nhất 1 năm 1 lần.

Việc khám sớm là cần thiết, để phát hiện các tổn thương trên võng mạc và kịp thời chuyển bác sĩ chuyên khoa mắt khám, điều trị, tránh nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn, mù lòa.

Mai Hoa