Di chứng hậu COVID-19 được ghi nhận ảnh hưởng đến thần kinh người mắc bệnh. Nguồn Bộ Y tế
Theo
Johns Hopkins Medicine International (một hệ thống y tế ở Mỹ), khoảng 50% người
nhiễm COVID-19 có các biểu hiện về thần kinh. Giới khoa học vẫn đang nghiên cứu
để có câu trả lời chính xác nguyên nhân, vài giả thuyết được đưa ra giải thích
tại sao COVID-19 ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dựa trên các bằng chứng hiện có.
Một
nghiên cứu khác, công bố hồi tháng 5/2021 trên Tạp chí Y học Quốc tế, cũng chỉ
ra 80% bệnh nhân có ít nhất một triệu chứng Covid kéo dài. Đây là tình trạng
sức khỏe không trở lại bình thường sau ba tháng mắc bệnh và kéo dài ít nhất hai
tháng mà không do nguyên nhân khác (theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới -
WHO).
Những
bất thường ở não bộ sau mắc COVID-19
Ngày 7/3, trên tạp chí Nature, kết quả nghiên cứu đã được
thẩm định của Đại học Oxford công bố bằng chứng rõ ràng chứng tỏ COVID-19 liên
quan đến những bất thường ở não bộ, kể cả ở những người mắc bệnh nhưng không
phải nhập viện.
Đây là công trình đầu tiên sử dụng dữ liệu quét não (chụp
cộng hưởng từ MRI) của bệnh nhân F0 trước khi họ nhiễm vi rút và vài tháng sau đó.
Hội chứng sương mù não hậu COVID-19
Các nghiên cứu gần đây phát hiện, một số người từng mắc
COVID-19 gặp phải hội chứng sương mù não, bao gồm các triệu chứng kém tập
trung, dễ bị phân tâm, tốc độ xử lý thông tin kém và trí nhớ giảm.
Các
triệu chứng COVID-19 kéo dài phần lớn là mệt mỏi, sau đó là biến chứng về thần
kinh như: đau đầu, rối loạn tập trung chú ý, mất mùi, mất trí nhớ, rối loạn lo
âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ; các bệnh lý liên quan đến tâm thần như: hoang
tưởng, thay đổi tâm trạng, chóng mặt, đột quỵ... Có nhiều nguyên nhân gây ra
tình trạng này như: thiếu oxy do tổn thương phổi, vi rút xâm nhập vào tế bào não,
cũng như những rối loạn miễn dịch tự miễn cơ thể, đột quỵ não... Điều trị sương
mù não phụ thuộc vào nguyên nhân, đồng thời có thể sử dụng các biện pháp hỗ trợ
như: tập thể dục, ngủ đủ giấc, tăng lượng protein, hoa quả, chất béo lành mạnh,
hạn chế các chất kích thích như rượu, bia, tham gia các hoạt động xã hội...
Rối loạn chức năng thần kinh
Ở bệnh nhân COVID-19, rối loạn chức năng thần kinh đã
được báo cáo là các triệu chứng ban đầu thường gặp, xảy ra ở hơn 80% bệnh nhân.
Những triệu chứng này có thể là biểu hiện ban đầu của COVID-19 và có thể xảy ra
khi không có triệu chứng ngạt mũi hay chảy nước mũi.
Khi khám nghiệm tử thi của bệnh nhân tử vong do COVID-19
phát hiện thấy tình trạng viêm và tổn thương dọc trục ở khứu giác nhưng không
thể xác định liệu đây có phải là tổn thương do vi rút SARS-CoV-2 trực tiếp gây
ra hay không. Trong một loạt bệnh nhân COVID-19 được thống kê cho thấy có
khoảng 44% bệnh nhân bị ảnh hưởng đã phục hồi chức năng khứu giác trong vòng 8
ngày sau khi hết các triệu chứng khác của bệnh.
Đau
đầu, chóng mặt
Đau đầu là một trong những triệu chứng thần kinh phổ biến
nhất ở F0 giai đoạn cấp tính và khi đã khỏi bệnh. Đau đầu giai đoạn hậu nhiễm
thường đi kèm với chứng sợ ánh sáng và cứng cổ. Đau có thể xuất hiện ở một hoặc
hai bên đầu, đau ở thái dương hoặc trán. Nếu tình trạng này kéo dài, không được
điều trị có thể gây mất ngủ, mệt mỏi, stress, sụt cân và tiến triển thành mạn
tính. Bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị di
chứng đau đầu, chóng mặt hậu Covid-19 nếu sau 7-10 ngày không cải thiện.
Rối
loạn giấc ngủ
Thời gian qua Bệnh viện Tâm Anh đã tiếp nhận một số
trường hợp đến khám vì mất ngủ trong và sau khi mắc Covid-19. "Nguyên nhân
ban đầu là những sang chấn tâm lý mà đại dịch gây ra, viêm các dây thần kinh
hoặc một di chứng thần kinh khác mà nCoV gây ra", bác sĩ Đức nói.
Rối loạn giấc ngủ có thể biểu hiện ở nhiều trạng thái
khác nhau, như 57% khó vào giấc ngủ, thậm chí không ngủ; 46% ngủ ít hơn bình
thường và 36 % có ác mộng khi ngủ. Tình trạng này kéo dài có thể gây mệt mỏi,
đau đầu, suy kiệt, stress, trầm cảm. Trường hợp rối loạn giấc ngủ kéo dài trên
một tuần không cải thiện, người bệnh nên đến bệnh viện thăm khám với các bác sĩ
chuyên khoa Nội thần kinh để được tư vấn các phương pháp điều trị phù hợp. Đặc
biệt người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc ngủ có thể gây ra tình trạng
nghiện, nhờn thuốc.
Đột
quỵ
Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ đột quỵ do thiếu máu cục
bộ ở bệnh nhân COVID-19 ở mức 2,3%, ở bệnh nhân nặng tỷ lệ này có thể đạt tới
6%. Di chứng rối loạn đông máu sau nhiễm Covid-19 là một trong những nguyên
nhân gây đột quỵ. Thông thường, đột quỵ xảy ra vào thời điểm từ
1 - 3 tuần sau khi khởi phát các triệu chứng COVID-19.
Nguy
cơ đột quỵ hậu nhiễm COVID-19 có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, giới tính và ở cả
những người không có yếu tố nguy cơ đột quỵ. Do đó, nếu sau giai đoạn phục hồi
mà cơ thể xuất hiện một số triệu chứng như: đau đầu đột ngột, nôn ói, chóng
mặt, tê chân tay, co giật hoặc yếu liệt nửa người... cần đến bệnh viện để được
khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Hội chứng viêm đa dây thần kinh cấp tính
Hiện đã có báo cáo ghi nhận một số trường hợp hội chứng
viêm đa dây thần kinh cấp tính, chủ yếu ở nam giới và trên 50 tuổi. Hội chứng
bệnh viêm đa dây thần kinh cấp tính: gây tê bàn tay, bàn chân, có thể ảnh hưởng
đến các cơ nuốt gây nuốt sặc, ảnh hưởng cơ hô hấp làm bệnh nhân không thể thở.
Trường hợp này cần phải nhập viện để điều trị bởi bệnh diễn tiến khá nhanh và
có thể gây ra chết người do sặc thức ăn vào phổi hay ngưng thở.
Đây
là một biến chứng khá hiếm gặp với tỷ lệ chung khoảng 0,3%. Các triệu chứng ban
đầu có thể bao gồm các dấu hiệu của tăng áp lực nội sọ như đau đầu tiến triển,
nôn ói, mờ mắt do phù gai thị, suy giảm thần kinh khu trú, giảm ý thức và co
giật.
Viêm tủy não lan tỏa cấp tính và viêm tủy
Viêm não lan tỏa thường xảy ra vài tuần sau khi bị nhiễm
trùng, thường có các biểu hiện là các triệu chứng thần kinh khu trú, kèm theo
bệnh não. Với triệu chứng nhức đầu và đau cơ. Một số bệnh
nhân khác có biểu hiện co giật và giảm ý thức. Viêm não và viêm tủy lan tỏa cấp
tính thường được coi là biến chứng sau nhiễm trùng, được điều trị bằng thuốc
corticosteroid hoặc các liệu pháp miễn dịch khác.
Hội
chứng rối loạn tuần hoàn não
Bệnh nhân bị nhiễm COVID-19 nặng có phản ứng viêm mạnh, gây ra cơn bão
cytokine làm tổn thương hàng rào máu não và có thể dẫn đến hội chứng rối loạn
tuần hoàn não sau có hồi phục. Các đặc điểm của hội chứng này có thể bao gồm
các triệu chứng như nhức đầu, thay đổi ý thức, rối loạn thị giác, co giật và
giao động huyết áp. Mức độ nặng nhẹ của các di chứng thần kinh
sau mắc COVID-19 khác nhau ở mỗi người.
Mai Hoa