Tập thể dục giúp kiểm soát đường huyết. Ảnh: Minh Hoạ

Luyện tập thường xuyên và đúng cách, phù hợp với sức khỏe là một phương pháp điều trị mang lại nhiều lợi ích cho các bệnh nhân đái tháo đường. Đặc biệt, đối với các trường hợp mắc bệnh đái tháo đường týp 2, thì tập thể dục thường xuyên là phương pháp điều trị ưu tiên và cần phải được lên kế hoạch chi tiết. Vì luyện tập thường xuyên không chỉ giúp kiểm soát đường máu hàng ngày, mà còn có thể giúp cải thiện việc kiểm soát đường máu tốt hơn trong thời gian dài, giúp cơ thể làm tăng độ nhạy cảm với insulin máu, do đó nhu cầu insulin sẽ giảm đi và làm giảm nguy cơ các biến chứng tim mạch như: xơ vữa động mạch, cao huyết áp. Đây là tác dụng cực kỳ quan trọng đối với bệnh nhân đái tháo đường týp 2, vì tình trạng giảm độ nhạy cảm với insulin là nguyên nhân chính gây tăng đường máu ở người bệnh. Ngoài ra, tập thể dục đều đặn có thể còn giảm trung bình 5 - 10mmHg huyết áp tâm thu (huyết áp tối đa) và huyết áp tâm trương (huyết áp tối thiểu). Giảm trọng lượng cơ thể, loại bớt lượng mỡ thừa ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2.

Tuy nhiên, nếu tập luyện quá mức không phù hợp với  sẽ dẫn mức độ bệnh dẫn đến những hậu quả nguy hiểm. Các nguy cơ có thể xảy ra trong và sau khi tập thể dục thường gặp và nguy hiểm nhất là hiện tượng hạ đường máu quá thấp, xảy ra ở những bệnh nhân điều trị insulin hoặc dùng thuốc hạ đường máu loại sulfamide. Khi đó, người bệnh sẽ có các biểu hiện đói, run tay chân, vã mồ hôi hoặc hôn mê... giống như hạ đường máu do điều trị insuin hoặc thuốc sulfamide quá liều. Cơn hạ đường máu có thể xuất hiện ngay khi người bệnh đang tập, hoặc sau khi kết thúc bài tập. Thậm chí ở một số bệnh nhân đái tháo đường týp 1, nguy cơ này có thể xảy ra rất muộn, sau thời điểm tập 6 - 15 giờ, thậm chí tới 24 giờ nếu bệnh nhân tập nặng và lâu. Ngược lại, một số bệnh nhân khi tập nặng lại có thể bị tăng đường máu trong vòng vài giờ sau khi tập.

Tăng các biến chứng tim mạch như gây cơn đau thắt ngực (do thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim). Một số bệnh nhân bị loạn nhịp tim, trong đó có những loại loạn nhịp nguy hiểm, nhồi máu cơ tim nặng có thể bị đột tử. Làm trầm trọng thêm các biến chứng mạn tính của bệnh đái tháo đường như: gây xuất huyết đáy mắt hoặc làm bong võng mạc ở những người đã có biến chứng đáy mắt giai đoạn 3; đối với những người béo phì hoặc lớn tuổi bị thoái hóa khớp, việc tăng cường vận động thể lực có thể làm tổn thương khớp trầm trọng, ngoài ra có thể gây tổn thương mô mềm. Đối với những bệnh nhân đã có biến chứng thần kinh không được phép tăng mức vận động, do tim và hệ tuần hoàn không tăng hoạt động tương ứng. Người bệnh sẽ bị tụt huyết áp, ra nhiều mồ hôi và bị mất nước trong quá trình luyện tập.

Để có hứng thú tập thể dục đều đặn, các bệnh nhân nên chọn môn thể thao mà mình ưa thích và các môn thể thao theo nhóm có sự tham gia của cả những người thân trong gia đình hoặc bạn bè. Tuy nhiên nên chọn loại hình luyện tập phù hợp với sức khỏe và tuổi tác. Bài tập phù hợp nhất cho người đái tháo đường là đi bộ hằng ngày vào buổi sáng và chiều mát, mỗi lần luyện tập từ 30 - 60 phút. Nên lựa chọn nơi tập luyện bằng phẳng, không gồ ghề, nơi tập luyện có nhiều người cùng tập, như: sân vận động, nhà thi đấu, công viên. Ngoài ra người bệnh tiểu đường cần lưu ý khi tập nên mặc quần áo rộng, tạo sự thoải mái khi vận động và phải chọn loại giày vải mềm, vừa chân đi đứng thoải mái, phù hợp với thời tiết và loại hình tập luyện. Cũng cần lưu ý có đủ nước uống trong và sau khi tập. Trong khi tập luyện nếu thấy dấu hiệu hoa mắt chóng mặt cần ngừng tập ngay lập tức, đặc biệt chú ý đối với người già, người có các bệnh mạn tính đi kèm khác. Hằng ngày nên đo đường huyết để có sự điều trị và tập luyện phù hợp. Bên cạnh tập luyện, người bệnh phải có một chế độ dinh dưỡng phù hợp với bệnh của mình.

Song song với tập thể dục thể thao đều đặn, các bệnh nhân tiểu đường cần tích cực vận động ngay tại nhà thông qua các công việc như: làm vườn, dọn dẹp nhà cửa hay nội trợ... tránh các thói quen xấu, lười vận động như ngồi xem tivi, chơi game hay ngủ trưa quá dài.            

                                                                              Mai Hoa