Viêm tiểu phế quản có thể xảy ra
quanh năm nhưng gặp nhiều nhất vào mùa lạnh. Bệnh này chỉ thấy ở trẻ em
dưới 24 tháng tuổi, trong đó trẻ 3 - 6 tháng tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao
nhất.
Trẻ em đang điều trị tại Khoa Nhi - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng. Ảnh: Trọng Thụ
Viêm tiểu
phế quản là bệnh viêm các phế quản có kích thước nhỏ, đường kính chỉ dưới 2mm.
Về cấu tạo, thành của các tiểu phế quản không có sụn mà chỉ có cơ trơn nên khi
bị viêm dễ bị co thắt, xẹp lại không còn khả năng hô hấp. Tổn thương ở tiểu phế
quản là bị viêm, sưng phù, tiết nhiều dịch gây chít hẹp hoặc tắc nghẽn làm cho
trẻ bị khó thở khò khè, nếu nặng thì bị thiếu ôxy. Tác nhân gây bệnh thường là
virut hợp bào hô hấp gây ra. Đặc điểm đáng lưu ý bệnh có thể lây lan rất mạnh
nên dễ gây thành dịch ở nhóm trẻ nhỏ; tuy người lớn và trẻ lớn cũng có thể bị
mắc bệnh nhưng các triệu chứng chỉ nhẹ như cảm ho thông thường. Vì vậy cần chú
ý phát hiện và điều trị bệnh ở nhóm trẻ nhỏ là chính.
Trẻ bị viêm tiểu phế quản thường có các triệu chứng như: trẻ như bị cảm
trong 2 - 3 ngày đầu với các dấu hiệu sốt nhẹ, ho, sổ mũi. Nhưng sang các ngày
sau, trẻ ho nhiều hơn, kèm theo có tiếng thở khò khè, có khi bị khó thở với dấu
hiệu thở nhanh hơn bình thường, khi trẻ thở người lớn có thể nhìn thấy lồng
ngực của trẻ bị co kéo. Trường hợp trẻ bỏ bú và tím tái là bệnh rất nặng. Nhiều
khi thấy trẻ thở giống như người bệnh hen suyễn có tiếng khò khè nặng, co rút
các cơ hô hấp ở cổ và lồng ngực. Khi phát hiện ở trẻ có các triệu chứng như
trên, phải đưa trẻ đi khám bệnh ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị
kịp thời.
Trẻ bị viêm
tiểu phế quản nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời
có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: suy hô hấp, viêm phổi do bị bội
nhiễm, xẹp phổi do tắc đờm, viêm tai giữa. Những ca bệnh nặng, kéo dài, thường
có nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí gây tử vong, nhất là ở các đối tượng:
trẻ dưới 3 tháng tuổi, trẻ sinh non bị nhẹ cân, suy dinh dưỡng nặng, bị bệnh
tim, phổi từ trước.
Khi trẻ bị
bệnh, việc chăm sóc tại nhà rất quan trọng để giúp trẻ nhanh bình phục. Các bậc
cha mẹ và người thân cần lưu ý để chăm sóc trẻ như sau: phải chú trọng việc
nuôi dưỡng trẻ như cho bú đầy đủ sữa mẹ hay sữa ngoài và ăn uống đủ chất nếu
trẻ đã biết ăn dặm. Cần cho trẻ bú và ăn nhiều bữa nhỏ hơn lúc trẻ chưa mắc
bệnh. Trường hợp trẻ bị nôn ói khi ho nhiều thì phải cho ăn bù lại ngay. Nên
cho trẻ uống nhiều nước để tránh thiếu nước, vì thiếu nước sẽ làm đờm bị cô
đặc, trẻ khó thải đờm khi ho nên bệnh sẽ nặng lên. Chú trọng việc khai thông
đường thở cho trẻ để giúp trẻ dễ thở hơn và bú tốt hơn, bằng cách nhỏ mũi mỗi
lần 2 - 3 giọt nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) rồi lau sạch mũi cho trẻ. Phải cho
trẻ uống thuốc đúng liều lượng và số lần trong ngày theo chỉ định của bác sĩ.
Các bà mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc cho trẻ uống, vì làm như thế có thể
làm trẻ bệnh nặng hơn hoặc gây tác hại cho sức khỏe của trẻ. Trong quá trình
chăm sóc trẻ phải theo dõi sát diễn tiến của bệnh. Khi phát hiện các triệu
chứng như: khó thở tăng lên (thở nhanh, khi thở lồng ngực bị co kéo), da trẻ bị
tím tái, bú kém hoặc bỏ bú, không uống được; ngủ li bì, khó đánh thức; có biến
chứng: suy hô hấp, viêm phổi, xẹp phổi cần báo ngay cho bác sĩ nếu đang ở bệnh viện
hoặc phải đưa đến bệnh viện ngay nếu đang ở nhà.
Viêm tiểu
phế quản rất dễ xảy ra vào mùa lạnh ở trẻ dưới 24 tháng tuổi, vì vậy, cha mẹ có
con trong độ tuổi này cần chú ý phòng tránh bệnh cho trẻ. Mầm bệnh gây viêm
tiểu phế quản là virut hợp bào hô hấp, với đặc điểm lây lan rất mạnh dễ gây
thành dịch, do đó, việc phòng tránh bệnh dịch có một ý nghĩa rất quan trọng.
Các biện pháp phòng bệnh chủ yếu là: chú ý mặc ấm cho trẻ, nhất là cần giữ ấm
vùng cổ, ngực, không để trẻ bị lạnh hay ra quá nhiều mồ hôi; Giữ cho môi trường
trẻ ở được trong lành, không cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc lá. Cha
mẹ và người chăm sóc trẻ cần rửa tay thường xuyên khi chăm sóc trẻ vì virut gây
bệnh lây lan chủ yếu qua việc tiếp xúc trực tiếp. Tránh để trẻ tiếp xúc gần với
trẻ lớn, người lớn đang bị viêm đường hô hấp cũng như các trẻ bệnh khác. Cha mẹ
nên vệ sinh cơ thể, đặc biệt là khu vực tai, mũi, họng cho trẻ hằng ngày. Khi
trẻ có những biểu hiện sốt, ho, sổ mũi, bú kém, bỏ bú... cần đưa ngay trẻ đến
cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
Mai Hoa