Công trình nước sạch tại Trạm Y tế Thị trấn Nước Hai, huyện Hoà An do Chương trình đầu tư xây dựng. Ảnh: Trọng Thụ

Mục tiêu cơ bản của Chương trình là cải thiện hành vi vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, tăng cường tiếp cận bền vững nước sạch và vệ sinh nông thôn thuộc 21 tỉnh miền núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Trung bộ, trong đó có tỉnh Cao Bằng. Mục tiêu cụ thể của chương trình cho cả giai đoạn từ năm 2016 - 2020 là thực hiện 255.000 đấu nối (với số người hưởng lợi từ cấp nước khoảng: 1.045.000 người); hỗ trợ 400.000 hộ gia đình xây nhà tiêu hợp vệ sinh; hỗ trợ đầu tư xây mới và cải tạo 2.650 công trình nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh tại trường học và trạm y tế trong phạm vi 21 tỉnh triển triển khai thực hiện chương trình. Phấn đấu mục tiêu đến năm 2020, 100% các trường học và trạm y tế ở nông thôn có đủ nước sạch, trang thiết bị rửa tay và nhà tiêu hợp vệ sinh, được quản lý và sử dụng tốt.

Để đạt được mục tiêu này Chương trình đã triển khai các nội dung hoạt động: Hỗ trợ xây dựng mô hình nhà tiêu hợp vệ sinh hai ngăn sinh thái, nhà tiêu tự hoại, nhà tiêu chìm có ống thông hơi và nhà tiêu thấm dội nước. Đi đôi với tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức và năng lực của cộng đồng về thay đổi hành vi vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, tác dụng và hiệu quả của việc sử dụng  nhà tiêu hợp vệ sinh...

Theo kết quả nghiên cứu khoa học và xã hội cho thấy: tình trạng không có nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, do vi khuẩn vi rút, ký sinh trùng từ phân người nhiễm vào đất, nước, không khí làm phát sinh các dịch bệnh nguy hiểm như: tả, lỵ, tiêu chảy, giun sán, đau mắt hột, viêm đường hô hấp... Đây là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em, đặc biệt là sự phát triển về thể chất và tương lai của thế hệ trẻ.

Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh có thể giảm được 37,5 - 50% nguy cơ mắc các bệnh tiêu chảy, giun sán, đường ruột, giảm được nhiều chi phí và tổn thất về sức khỏe, hạn chế tình trạng trẻ em thấp còi, góp phần nâng cao thể chất và sự phát triển toàn diện của con người, vừa tạo ra môi trường thôn bản văn hóa lành mạnh, văn minh.

Với sự hỗ trợ của Chương trình từ năm 2016 - 2020, Cao Bằng đã hỗ trợ 1.611 hộ gia đình cải tạo và xây mới nhà tiêu hợp vệ sinh. Số hộ gia đình có nhà vệ sinh tăng từ 41,3% lên 63%. Xây dựng và cải tạo 8 công trình cấp nước và vệ sinh tại trạm y tế xã, thị trấn, số trạm y tế có nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh tăng từ 169 trạm (năm 2015) lên 188 trạm (năm 2019) và xây dựng 19 công trình cấp nước sinh hoạt tại 19 xã, thị trấn. Qua kiểm đếm của Ngân hàng Thế giới, có 13 xã tại 6 huyện đạt vệ sinh toàn xã.

Bên cạnh những kết quả đạt được thì chỉ tiêu hỗ trợ hộ gia đình xây nhà tiêu hợp vệ sinh còn hạn chế, chỉ có 1.611/5.5150 hộ gia đình xây mới nhà tiêu hợp vệ sinh, đạt 31%. Nguyên nhân do kinh phí từ nguồn chương trình hỗ trợ 01 triệu/01 hộ để xây nhà tiêu hợp vệ sinh khá là thấp, bên cạnh đó do điều kiện địa lý, nhiều bản, làng ở vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao giao thông đi lại khó khăn, việc vận chuyển vật liệu xây dựng vất vả nên nhiều hộ không thực hiện được mặc dù đã đăng ký tham gia xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh.

Tuy nhiên, theo tính toán sơ bộ mỗi nhà tiêu hợp vệ sinh chi phí đầu tư khoảng từ 1,2  triệu đến 2 triệu đồng đây là một số tiền không phải quá lớn đối với hộ gia đình. Vì vậy mục tiêu xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh là việc có thể làm được nếu mỗi gia đình có ý thức tự giác.

Để triển khai Chương trình, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng, đơn vị được giao triển khai thực hiện hợp phần vệ sinh nông thôn gồm: hỗ trợ xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cho các hộ nghèo, gia đình chính sách và xây dựng, cải tạo công trình cấp nước và vệ sinh cho trạm y tế, đã ban hành bộ tài liệu tập huấn về vệ sinh nông thôn, xác định các nội dung hoạt động, truyền thông thay đổi hành vi vệ sinh. Trong đó đề ra những mục tiêu và giải pháp cụ thể cho công tác tuyên truyền vận động, nhằm thay đổi thái độ hành vi của các cấp, các ngành và tầng lớp nhân dân thông qua các lớp tập huấn, kết hợp với tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng với các hình thức tuyên truyền đa dạng, thường xuyên liên tục, để tất cả cùng nhận thức sâu sắc rằng, đầu tư cho vệ sinh môi trường là đầu tư cho sức khỏe của dân tộc và thế hệ tương lai, mang lại lợi ích trước mắt và lâu dài cho đất nước, cho cộng đồng và bản thân của mỗi người. Từ đó tạo sự đồng thuận xã hội, phát huy tốt mọi nguồn lực, đem lại hiệu quả sâu rộng và bền vững. 

                                                            Mai Hoa