Cách phòng bệnh hiệu quả nhất là đưa trẻ đi tiêm vắc xin ho gà phối hợp đủ liều, đúng lịch. Ảnh: Trọng Thụ
Ho gà là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây nên. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng nhưng thường phổ biến nhất ở trẻ trẻ dưới 5 tuổi. Trẻ em chưa được tiêm chủng vắc xin ho gà đầy đủ liệu trình là đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh và thường biểu hiện bệnh lý nặng.
Bệnh ho gà lây truyền do tiếp xúc trực tiếp qua đường hô hấp có các dịch tiết từ niêm mạc mũi họng bệnh nhân khi ho, hắt hơi. Tính lây truyền rất cao ngay sau khi bị phơi nhiễm với giọt nước miếng của bệnh nhân, nhất là đối với những người sinh hoạt trong cùng một không gian khép kín lâu dài như hộ gia đình, trường học… Tỷ lệ mắc bệnh trong số những người trực tiếp tiếp xúc với bệnh nhân trong cùng gia đình từ 90-100%.
Vi khuẩn ho gà xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp trên rồi sau đó khu trú và phát triển ở thanh quản, khí quản; ở đó, vi khuẩn sẽ tiết ra một loại độc tố tên là Pertussis toxin - đây là loại protein độc lực chính đóng vai trò gây bệnh.
Triệu chứng và các giai đoạn tiến triển bệnh
Khởi đầu của bệnh có thể không sốt hoặc sốt nhẹ, có viêm long đường hô hấp trên, mệt mỏi, chán ăn và ho. Cơn ho ngày càng nặng và trở thành cơn ho kịch phát trong 1-2 tuần, kéo dài 1-2 tháng hoặc lâu hơn. Cơn ho gà rất đặc trưng, thể hiện trẻ ho rũ rượi không thể kìm hãm được, sau đó là giai đoạn thở rít như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm dãi trong suốt và sau đó là nôn.
Thời gian ủ bệnh: Thông thường từ 7 đến 20 ngày, thời kỳ này không có triệu chứng.
Thời kỳ lây truyền: Bệnh ho gà lây truyền mạnh nhất trong thời kỳ đầu viêm long, sau đó tính lây truyền giảm dần và sẽ mất đi sau 3 tuần mắc bệnh, mặc dù lúc này cơn ho vẫn còn dai dẳng. Nếu được điều trị kháng sinh có hiệu lực thì thời gian lây truyền được rút ngắn và thông thường khoảng 5 ngày.
Biến chứng của bệnh ho gà
Các biến chứng của bệnh ho gà bao gồm: viêm phổi là nguyên nhân tử vong thường gặp nhất, thỉnh thoảng có kèm theo co giật và thiếu máu oxy não. Viêm não (0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ di chứng và tử vong cao. Trẻ càng ít tuổi biến chứng ho gà càng nặng. Tình trạng miễn dịch với ho gà ở những người đã bị nhiễm bệnh hoặc đã tiêm ngừa có thể giảm dần theo thời gian.
Biện pháp phòng bệnh hiệu quả
Cách phòng bệnh tốt và hiệu quả nhất là đưa trẻ đi tiêm vắc xin ho gà phối hợp đủ liều, đúng lịch. Tại Việt Nam, Trong chương trình tiêm chủng mở rộng hiện nay đang triển khai tiêm vắc xin 5in1 có chứa thành phần ho gà ( bạch hầu - ho gà - uốn ván - VGB - Hib, (tên gọi Sii) cho trẻ từ 2 đến 4 tháng và DPT( bạch hầu - ho gà - uốn ván) cho trẻ từ 18 đến 24 tháng. Ngoài ra còn có các loại vắc xin kết hợp như: vắc xin 6 trong 1 Hexaxim hoặc Infanrix Hexa, vắc xin 5 trong 1 Pentaxim, vắc xin 4 trong 1 Tetraxim, hay vắc xin 3 trong 1 Adacel…
Để đạt được hiệu quả phòng bệnh cao, trẻ em cần tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà theo lịch sau:
- Tiêm mũi 1 vắc xin phối hợp bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan B-Hib (DPT-VGB-Hib): khi trẻ 2 tháng tuổi.
- Tiêm mũi 2 vắc xin DPT-VGB-Hib: Khi trẻ 3 tháng tuổi
- Tiêm mũi 3 vắc xin DPT-VGB-Hib: Khi trẻ 4 tháng tuổi
- Tiêm nhắc vắc xin DPT mũi 4: Khi trẻ 18 tháng tuổi.
Các vắc xin này được cung cấp miễn phí cho trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng tại tất cả các Trạm Y tế xã, phường trên toàn quốc. Tiêm chủng đủ mũi, đúng lịch là biện pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh Ho gà.
Thực hiện chăm sóc trẻ mắc ho gà đúng cách. Cách ly trẻ với những người bị ho gà trong thời gian ít nhất 4 tuần kể từ khi có cơn ho điển hình. Thường xuyên rửa tay sạch bằng xà phòng; che miệng lại khi ho hoặc hắt hơi; giữ gìn vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ mỗi ngày. Luôn đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng mặt trời. Vệ sinh những đồ vật tiếp xúc hằng ngày bằng dung dịch vô khuẩn. Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh ho gà thì phải cho trẻ nghỉ học, cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Mai Hoa