Bệnh Whitmore (bệnh Melioidosis) là một bệnh nhiễm trùng ở người và động vật do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây ra. Bệnh ghi nhận số mắc cao chủ yếu tại Úc và khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, ca bệnh đầu tiên được ghi nhận vào năm 1925 và đến hiện nay vẫn xuất hiện rải rác ở một số địa phương.
(ảnh
minh hoạ)
Vi khuẩn B. pseudomallei sống trong đất, nước
bị nhiễm khuẩn, đặc biệt là những vùng ngập úng sau lũ lụt. Vi khuẩn xâm nhập
vào cơ thể chủ yếu qua da khi lội trong nước, bùn thời gian dài hoặc có vết
thương hở tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bị nhiễm vi khuẩn. Hiện chưa có bằng
chứng về việc lây truyền vi khuẩn từ người sang người hoặc từ động vật sang
người và không lây lan thành dịch lớn.
Bệnh có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, có
thể diễn biến nặng, tử vong, đặc biệt ở những người có bệnh nền như tiểu đường,
bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch … Điều trị bằng cách sử dụng
các kháng sinh có nhạy cảm với vi khuẩn Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh.
Theo báo cáo của Bệnh viện Nhi Trung ương và
của hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm đã nghi nhận một số trường hợp mắc bệnh
Whitmore. Điều kiện vệ sinh môi trường bị ô nhiễm sẽ tạo điều kiện thuận lợi
cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển, nên có thể tiếp tục ghi nhận thêm các trường
hợp mắc bệnh Whitmore.
Các biểu hiện lâm sàng hay gặp
Viêm phổi là thể bệnh hay
gặp nhất, có biểu hiện lâm sàng giống với các viêm phổi mắc phải trong cộng
đồng do các căn nguyên khác. Bệnh nhân có sốt cao, sốt rét run, ho đờm mủ. Tổn
thương có thể tiến triển thành viêm phổi hoại tử dẫn đến suy hô hấp, sốc nhiễm
khuẩn.
Nhiễm khuẩn huyết cũng là
thể bệnh hay gặp, có thể không xác định được đường vào, dễ diễn biến thành sốc
nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng gây tử vong.
Áp xe hoặc viêm mủ tuyến
mang tai.
Các biểu hiện lâm sàng ít gặp
hơn
Ổ áp xe trong ổ bụng: áp xe
gan, áp xe lách, áp xe cơ thắt lưng chậu.
Da và mô mềm: tổn thương đa
dạng không đặc hiệu như loét da, áp xe dưới da, mụn mủ rải rác, viêm mô tế bào,
viêm cân mạc, áp xe cơ.
Thận tiết niệu: Viêm thận
bể thận, viêm tiền liệt tuyến, áp xe tiền liệt tuyến.
Xương khớp: Viêm tủy xương,
viêm khớp nhiễm trùng.
Thần kinh: viêm màng não
mủ, áp xe não, viêm màng não – tủy.
Tim mạch: viêm màng ngoài
tim, phình mạch.
Viêm hạch bạch huyết.
Tại da, tổn thương là các u
hạt, loét da khó lành.
Biểu hiện lâm sàng ở trẻ em
Thể bệnh viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết có thể
xảy ra nhưng không thường xuyên. Ngược lại, thường gặp các tổn thương da hoặc
viêm mủ, áp xe tuyến mang tai.
Bộ Y tế khuyến cáo người dân
chủ động phòng bệnh Whitmore như sau:
Đảm bảo vệ sinh cá nhân,
thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước và sau khi
chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi đi làm ruộng, trước khi ăn.
Thực hiện ăn chín, uống
nước đun sôi để nguội, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; không giết mổ, ăn
thịt động vật, gia súc, gia cầm bị ốm chết.
Hạn chế tiếp xúc trực tiếp
với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng. Không tắm gội, bơi,
ngụp lặn ở các ao, hồ, sông tại/ gần nơi bị ô nhiễm.
Sử dụng đồ bảo hộ lao động
(giày, ủng, găng tay…) đối với những người thường xuyên làm việc ngoài trời,
tiếp xúc với đất và nước bẩn.
Khi có vết thương hở, vết
loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm.
Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm
bảo vệ sinh.
Những người có bệnh nền như
tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễm dịch … cần được chăm
sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần
đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời.
Đức Giang